Zderzenie dwóch obcych kultur zawsze jest wyzwaniem – tym większym, im bardziej dotyczy dzieci i to w obliczu wojennej traumy. Jak powitać cudzoziemca w szkole? Jak zapewnić mu warunki do tego, żeby poczuł się bezpiecznie i mógł odnaleźć się w nowej rzeczywistości?
Szkoła powinna zapewnić dziecku cudzoziemskiemu:
- poczucia bezpieczeństwa,
- akceptację w środowisku rówieśników, w nowej szkole, w nowej klasie,
- akceptację nauczycieli,
- wsparcie, poczucie, że nie jest samo,
- pomoc w odnalezieniu się w nowej sytuacji, znalezieniu swego miejsca, roli jaką może odegrać w nowym środowisku,
- bycie zauważonym, nie ignorowanym, docenianym,
- pomoc w poznaniu nowego języka i kultury.
Nawet jeżeli bariera językowa nam to utrudnia, trzeba pamiętać, że uczeń z doświadczeniem migracyjnym potrzebuje podstawowych informacji na temat:
- książek i przyborów, które powinien posiadać oraz stroju wymaganego w szkole, np. na zajęciach sportowych;
- planu lekcji, zajęć obowiązkowych i nieobowiązkowych;
- zasad panujących w szkole, dotyczących m.in.: zmiany obuwia, usprawiedliwiania
- nieobecności, zwolnień z lekcji, organizacji lekcji, organizacji przerw, organizacji zajęć pozalekcyjnych, posiłków (stołówka), wycieczek, wyjść edukacyjnych, ważnych szkolnych uroczystości, życia uczniowskiego (dyskoteki, imprezy sportowe);
- kultury naszego kraju (ze szczególnym uwzględnieniem zasad i norm obowiązujących w rzeczywistości otaczającej ucznia migranta oraz tradycji przestrzeganych w szkole, których dziecko z innego kraju może nie znać – np. ślubowania uczniowskie, mikołajki);
- wymagań edukacyjnych dostosowanych do jego możliwości (co będzie od niego
- wymagane, w jaki sposób powinien to wykonać, jak będzie to oceniane, co powinien zrobić, jeśli czegoś nie rozumie).
W pierwszych dniach przydatne mogą być tzw. pakiety powitalne przygotowane w różnych językach, zarówno dla dzieci na poziomie szkoły podstawowej, jak i dla uczniów szkoły ponadpodstawowej.
Osobną, niezwykle delikatną kwestią, jest współpraca z rodzicami-obcokrajowcami. Opiekunowie takiego ucznia to osoby nierzadko zagubione i zdezorientowane. W niektórych przypadkach dzieci miały sporą przerwę w nauce i choć ich rodzice często są otwarci i gotowi na nowe wyzwania, to również potrzebują rzetelnych i przystępnych informacji na temat:
- polskiego systemu edukacji: typy szkół, zasady rekrutacji, prawo do bezpłatnej nauki;
- organizacji pracy szkoły: kalendarz roku szkolnego, przedmioty nauczania, nauczanie języka polskiego jako drugiego (bezpłatne dodatkowe zajęcia z języka polskiego i ewentualnie innych przedmiotów przysługujące uczniom – cudzoziemcom na mocy ustawy); zajęcia pozalekcyjne, wycieczki, świetlica szkolna, stołówka;
- zasad opieki medycznej w szkole, jeżeli taka jest;
- tygodniowego planu zajęć w szkole;
- wymagań szkoły wobec dziecka (zadania domowe, ubiór, szkolny regulamin, oczekiwania, wyjaśnienie zasad usprawiedliwiania nieobecności i zwalniania dziecka z zajęć);
- książek, zeszytów, przyborów, stroju sportowego, obuwia na zmianę, które powinni
- zakupić swojemu dziecku (czasem wraz z podpowiedzią, gdzie można je kupić);
- płatności za obiady, wycieczki, składki (np. klasowe, Rada Rodziców) wraz z informacją, czy są obowiązkowe, czy dobrowolne;
- zasad udzielania pomocy materialnej (np. na zakup podręczników) lub innej formy
- wsparcia (np. bezpłatne obiady, dofinansowanie udziału dziecka w wycieczkach);
- terminów i zasad organizacji zebrań z rodzicami;
- możliwości kontynuowania edukacji dziecka w zakresie języka rodzimego i wyznawanej religii;
- zasad wyrabiania i używania legitymacji szkolnej;
- zasad wyrabiania i stosowania numeru PESEL;
- najbliższych placówek, w których można dokonać tłumaczenia dokumentów edukacyjnych i zdrowotnych dziecka i załatwić inne formalności związane z nadaniem im mocy prawnej na terenie RP;
- instytucji i placówek udzielających pomocy migrantom (także organizacji pozarządowych);
- zajęć z nauki języka polskiego dla dorosłych.
Nie wszystkie informacje przekazywane rodzicom są wprost związane z nauką dziecka w szkole (np. informacja o zajęciach z nauki języka polskiego dla dorosłych), jednak ich zaspokojenie służy dobru dziecka i lepszej współpracy z jego opiekunami.
W wielu przypadkach szkoła jest pierwszym miejscem, w którym potrzeby te mogą zostać dobrze i skutecznie zaspokojone.
Równe traktowanie w szkole – szkolny Kodeks Równego Traktowania
Kodeks Równego Traktowania (KRT) jest odpowiedzią na potrzeby szkół dotyczące opracowania i wdrażania zasad równego traktowania w szkole. KRT określa najważniejsze wartości i cele szkoły dotyczące równego traktowania a także sposoby ich realizacji. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 10 maja 2013 r., szkoły są zobowiązane do realizowania działań antydyskryminacyjnych adresowanych do całej społeczności szkoły.
Kodeks Równego Traktowania zapewnia takie same prawa dla wszystkich uczniów, bez względu na: płeć, wiek, kolor skory, pochodzenie etniczne, narodowość, stopień sprawności (fizycznej i intelektualnej), orientację seksualną, wyznanie bądź bezwyznaniowość, stopień zamożności i inne cechy
