Kluczowym pojęciem wdrażanego modelu edukacji włączającej jest ocena funkcjonalna.

- Wieloaspektowy proces rozpoznawania zasobów i trudności ucznia oraz oddziałujących na niego czynników środowiskowych, uwzględniający:

- analizę funkcjonowania - opartą na klasyfikacji ICF (Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania),

- diagnozę kryterialną - opartą na klasyfikacji medycznej ICD (Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych) lub DSM (Klasyfikacja Zaburzeń Psychicznych),

- podlegający stałej ewaluacji program wsparcia.

- Ocena funkcjonalna jest przeprowadzana w środowisku nauczania i wychowania dziecka - w żłobku, przedszkolu, szkole lub placówce, do której uczęszcza lub w miejscu zamieszkania;

- Nauczyciele i specjaliści rozpoznają potencjał rozwojowy oraz indywidualne potrzeby edukacyjne każdego ucznia i zapewniają mu odpowiednie warunki do rozwoju i uczenia się. Działania w tym zakresie są prowadzone w bieżącej pracy lub w trybie konsultacji;

- Ocena i udzielanie wsparcia jest procesem o charakterze systematycznym, nieodłącznym od realizacji procesu kształcenia i wychowania i wspierającym ten proces.

Przedszkole/szkoła posiada większą niż dotychczas autonomię w zakresie organizacji odpowiednio wczesnego wspomagania rozwoju dziecka i wsparcia rodziny w przedszkolu oraz wsparcia edukacyjno-specjalistycznego (WES) w szkole. Nie jest ono warunkowane opinią lub orzeczeniem, ani sztywno określonym limitem godzin tygodniowego wsparcia, co pozwala na elastyczny dobór instrumentów oraz umożliwia dostosowanie działania do znanych zarówno dziecku, nauczycielom i rodzicom, warunków uczenia się.

Ważnym narzędziem przewidzianym do zastosowania w ramach oceny funkcjonalnej są konsultacje, podejmowane w sytuacji stwierdzenia problemu z zaspokojeniem potrzeb dziecka w ramach pracy z grupą.

W ramach konsultacji zespół poddaje analizie problem dziecka w celu zidentyfikowania obszarów, w których napotyka ono na trudności oraz zrozumienia przyczyn tych trudności. Efektem konsultacji jest opracowanie strategii działań służących poprawie funkcjonowania dziecka/ucznia w przedszkolu, szkole lub placówce i w otoczeniu społecznym, a także wsparcia go w tym środowisku.

Cały proces jest uporządkowany, oparty na zespołowej pracy nauczycieli i specjalistów oraz współpracy z rodzicami i uczniami. Uzupełnione zostają zasoby i wsparcie w postaci zespołu wielospecjalistycznego.

 Istnieje ścisły związek oceny funkcjonalnej ze wspieraniem realizacji przez ucznia podstawy programowej, zwiększona zostaje autonomia szkoły w udzielaniu pomocy.

Działania nauczyciela, tak jak obecnie, są bardzo istotne – stanowią pierwszy i podstawowy poziom oceny potrzeb edukacyjnych ucznia i reagowania na te potrzeby poprzez dobór metod i form pracy oraz planowanie działań dydaktycznych.

Taka rola nauczycieli została już określona, m.in. w obecnych przepisach: ustawie prawo oświatowe, ustawie o systemie oświaty, przepisach regulujących zasady organizacji i udzielania pomocy psychologicznej w przedszkolach, szkołach i placówkach oraz wymaganiach wobec szkół i placówek.

Ewa Szymczyk