Ocenianie w modelu „Edukacji dla wszystkich”

Ocenianie obejmuje:

• ocenę funkcjonalną odnoszącą się do całościowego funkcjonowania ucznia (proces),
• pomiar dydaktyczny wyrażający stopień opanowania zakładanych w podstawie programowej treści kształcenia oraz zachowania ucznia (etap procesu)
• poziom kluczowych kompetencji, określonych w Profilu kompetencyjnym absolwenta.

Głównym celem tak rozumianego oceniania jest wspieranie rozwoju każdej osoby uczącej się, nabywania przez nią wiedzy i umiejętności przedmiotowych oraz kompetencji kluczowych.

W nowym modelu proponuje się określić je jako ocenianie dla rozwoju lub ocenianie włączające.

W aktualnych regulacjach ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia polega na:

• rozpoznawaniu przez nauczycieli poziomu i postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności w stosunku do wymagań określonych
  w podstawie programowej kształcenia ogólnego,
• lub efektów kształcenia i kryteriów weryfikacji w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego,
• oraz wymagań edukacyjnych wynikających z realizowanych w szkole programów nauczania,

Ocenianie bieżące z zajęć edukacyjnych ma na celu monitorowanie pracy ucznia oraz przekazywanie uczniowi informacji o jego osiągnięciach edukacyjnych pomagających
w uczeniu się, poprzez wskazanie, co uczeń robi dobrze, co i jak wymaga poprawy oraz jak powinien dalej się uczyć.

Ocena musi zatem przekładać się na strategię działania, a nie być jedynie numerycznym podsumowaniem jakiegoś działania.

Ocena ma nie tylko informować, czego ktoś się nauczył, ale w jaki sposób może to zrobić. Jednocześnie opracowanie skutecznej strategii opanowania wymagań edukacyjnych musi być poprzedzone rozpoznaniem możliwości, predyspozycji i preferencji każdej osoby uczącej się.

 Konstruktywne stawianie ocen wymaga rozpoznania potencjału rozwojowego i barier
w uczeniu się.

Bez komplementarnego wsparcia w zakresie wykorzystania oceny funkcjonalnej ocena wyrażona stopniem staje się tylko nieudaną próbą zmierzenia za pomocą tego samego narzędzia zupełnie odmiennych, niewspółmiernych zjawisk.

Ocenianie dla rozwoju zakłada, że w procesie realizacji podstawy programowej uczniowie są włączani w planowanie sposobów realizacji celów kształcenia, a następnie we wspólną ocenę tego, czego się nauczyli (współodpowiedzialność za proces uczenia się).

Wdrażane są metody i formy pracy zachęcające uczniów

• do samodzielnej oceny swoich prac i wykonanych zadań,
• oraz sposoby uczestniczenia w ocenie koleżeńskiej,
• podsumowaniu efektów własnej nauki (np. w postaci portfolio).

W procesie oceniania dla rozwoju racjonalnie uwzględnia się czynniki, które mają wpływ
na osiągnięcia osób uczących się:

a) okres rozwojowy osoby uczącej się,

b) wiedzę i umiejętności zdobyte w okresie wcześniejszym,

c) bariery ograniczające dostęp do treści nauczania i utrudnienia spowalniające tempo uczenia się,

d) cechy emocjonalności osoby,

e) aspiracje i cele osobiste w edukacji osoby uczącej się,

f) długoterminowe cele kształcenia.

Celami oceniania dla rozwoju są:

• dostarczanie uczniowi, jego rodzicom i nauczycielom informacji o postępach
  i osiągnięciach edukacyjnych,
• zachowaniu ucznia,
• indywidualnym przebiegu rozwoju oraz indywidualnych postępach ucznia
  w nabywaniu wiedzy i umiejętności, określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego i/lub kształcenia w zawodzie oraz programach nauczania,
• tempie pracy i poziomie zaangażowania ucznia w realizację celów edukacyjnych
  i rozwojowych;
• wspieranie rozwoju ucznia.

Ocenianie dla rozwoju to ciągły proces udzielania adekwatnych informacji zwrotnych. Informacje te muszą być dostosowane do ich głównego odbiorcy,
z uwzględnieniem czynników osobowych i kontekstu społecznego, bez etykietowania
i piętnowania osób ocenionych.

Ewa Szymczyk