W dotychczasowej praktyce zawodowej wielokrotnie zwracano się do mnie z prośbą o ocenę, czy w danym stanie faktycznym zachodzi podstawa do zatrudnienia nauczyciela kontraktowego na podstawie umowy na czas określony. W celu dokonania analizy w tym zakresie należy zwrócić uwagę na podstawowe przepisy dotyczące zatrudnienia nauczycieli kontraktowych.
Ogólną podstawę zatrudnienia nauczyciela kontraktowego stanowi przepis art. 10 ust. 4 w zw. z art. 10 ust. 7 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 97 poz. 674 ze zm.), w dalszej części pisma zwanej „KN”. Zgodnie z ust. 4 przywołanego artykułu „stosunek pracy z nauczycielem kontraktowym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę zawieranej na czas nieokreślony z zastrzeżeniem ust.7” Ustęp 7 art. 10 stanowi natomiast, iż „w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, z nauczycielem kontraktowym lub z nauczycielami, o których mowa w ust. 5, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony”.
Art. 10 ust. 7 reguluje wyjątek od zasady i dlatego musi być wykładany w sposób bardzo ścisły. Regułą jest zatrudnienia nauczyciela kontraktowego na czas nieokreślony. Nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem kontraktowym na podstawie umowy na czas określony jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy jest to konieczne w świetle wynikających z art. 10 ust. 7 KN przesłanek. Jest to wyjątkowa podstawa zatrudnienia i nie może być uzależniona od oceny pracodawcy. Jednakowoż z uwagi na brak definicji ustawowych wskazanych przesłanek w praktyce, to właśnie pracodawca ocenia, czy zaistniały stan faktyczny podlega którejkolwiek z przesłanek ustawowych. Decyzja pracodawcy natomiast może podlegać kontroli sądu, która następuje na skutek złożenia powództwa o uznanie umowy zawartej na czas określony za umowę zawartą na czas nieokreślony.
Podkreślić należy, że umowa o pracą na czas określony nie jest zawierana w interesie obu podmiotów stosunku pracy i nie w interesie pracownika, ale przede wszystkim
w interesie pracodawcy tj. w celu zaspokojenia potrzeb szkoły.
POTRZEBA WYNIKAJĄCA Z ORGANIZACJI NAUCZANIA
Ugruntowana linia orzecznicza wskazuje, że pojęcie „potrzeba wynikająca
z organizacji nauczania” użyte a powołanym przepisie odnosić należy do zasad funkcjonowania szkoły. W pojęciu tym mieści np. liczba klas, rodzaj przedmiotów, liczba godzin lekcyjnych, liczba etatów, okres nauczania poszczególnych przedmiotów, zmianowość pracy szkoły. Wprawdzie jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5.IX.1997 r. sygn. I PKN 226/97 pojęcia tego nie należy odnosić do wykształcenia, czy umiejętności nauczyciela, ale jednocześnie w wyroku z dnia 6.XI. 2001 r. sygn. I PKN 689/00 SN wskazał, że ocena, czy istniały przesłanki do zatrudnienia na czas określony musi mieć charakter zobiektywizowany, choć jednocześnie powinna uwzględniać zindywidualizowaną sytuację stron. Ważnym jest, aby nie mylić „organizacji nauczania”
z „organizacją pracy szkoły”. W mojej opinii konieczność zatrudnienia nauczyciela kontraktowego z uwagi na częste zwolnienia lekarskie jedynego nauczyciela danego przedmiotu celem zapewnienia realizacji podstawy programowej jest potrzebą wynikającą
z organizacji nauczania bez względu na to, że nie zmienia się liczba godzin danego przedmiotu.
ZASTĘPSTWO NIEOBECNEGO NAUCZYCIELA
Zastępstwo nieobecnego nauczyciela w rozumieniu art. 10 ust. 7 KN występuje
w przypadku czasowej nieobecności, związanej ze zwolnieniem z pracy i przewidywanym powrotem do jej wykonywania. Potrzeba zastępstwa nieobecnego nauczyciela nie musi jednocześnie w sposób całkowity odpowiadać wymiarowi czasu pracy nieobecnego nauczyciela, a także nie musi dotyczyć całego okresu jego nieobecności.
Zawarcie z nauczycielem kontraktowym umowy o pracę na czas określony pomimo tego, że nie zostały spełnione powyżej omówione przesłanki skutkuje tym, że umowę taką należy traktować jako umowę zawartą na czas nieokreślony.
Podkreślam, że każda sytuacja wymaga indywidualnej oceny i analizy związanej z tym, czy zachodzi podstawa do zatrudnienia na czas określony.
