W podobny sposób na informację zwrotną patrzą przedstawiciele ministerstwa edukacji narodowej, którzy uznali przekazywanie uczniom informacji zwrotnej za obowiązek każdego nauczyciela. Ten fakt odczytuję jako wyznaczenie nowego kierunku myślenia na temat oceniania. Daje mi to nową siłę, żeby pomóc zrozumieć, czym jest informacja zwrotna i jak ważną rolę odgrywa w procesie uczenia.
Współczesny nauczyciel skupia swoją uwagę na procesie uczenia i w nim odkrywa radość jego celebrowania. Zasada wzajemnej podmiotowości czyni ten proces partnerskim w relacji nauczyciel – uczeń, a także otwiera nowe możliwości, które dotychczas nie były wykorzystywane. Ten model uczenia ma również wypracowane nowe narzędzia komunikacji, które bezpośrednio mają wpływ na tworzenie jakości tego procesu. Zaliczamy do nich: aktywne słuchanie, rozpoznawanie potrzeb, zachowania asertywne. Na szczególną uwagę zasługuje informacja zwrotna, to ona jest sercem oceniania kształtującego, a także tworzenia klimatu szkoły. Pomaga budować relacje partnerskie i na bieżąco przekazywać wzajemne komunikaty nauczyciel uczniowi, a uczeń nauczycielowi, jak radzą sobie podczas procesu uczenia. Uczeń staje się partnerem nauczyciela, ma wpływ na model uczenia, a także bierze współodpowiedzialność za jego jakość. Wzajemne przekazywanie informacji zwrotnej tworzy zjawisko sprzężenia zwrotnego.
Sprzężenie zwrotne to połączenie mądrości nauczyciela z mądrością ucznia. Jego wynikiem jest zjawisko synergii czyli wartości dodanej. To coś więcej niż wspólna prawda nauczyciela i ucznia.
Jak można zdefiniować informację zwrotną? Jest to przekazywanie komunikatu drugiej osobie jakie wrażenie wywiera na tobie jej zachowanie. To także komunikat tej osoby do ciebie, jakie ona ma odczucia względem twojej postawy.
Na jakie elementy zwracamy uwagę przy doskonaleniu procesu uczenia? Ważną zasadą jest przekazywanie na bieżąco informacji zwrotnej. Jeżeli korekta następuje bardzo szybko po wydarzeniu, to dalsza część procesu jest już zdecydowanie doskonalsza. To tak jak pilotowanie samolotu: czym szybciej zareagujesz na zmianę toru lotu tym efekt jest skuteczniejszy, a wysiłek mniejszy. Informacja zwrotna posiada bardzo istotną cechę, jest wolna od oceny, ale jednocześnie daje komunikat, na ile uczeń opanował wiedzę i przyswoił umiejętności zgodne z przyjętymi kryteriami. Z tego powodu narzędzie to buduje życzliwy klimat uczenia, uczeń zaczyna odkrywać radość z poznawania świata, a proces uczenia odbywa się w komfortowych warunkach, przy zachowaniu obopólnego poczucia bezpieczeństwa. Tworzą się życzliwe relacje pomiędzy nauczycielem i uczniem. Z tego narzędzia powinni korzystać nauczyciele, uczniowie, rodzice i dyrekcja szkoły.
Nowym pojęciem we współczesnym modelu uczenia jest ocenianie kształtujące. Co kryje się pod tym hasłem? To sposób przekazywania uczniom informacji o ich postępach bez oceniania. Narzędziem, które zastępuje ocenę jest właśnie informacja zwrotna.
Dzisiejsza rzeczywistość to połączenie oceniania kształtującego z ocenianiem sumującym. Jeżeli stopniowo będziemy odchodzić od oceniania bieżącego na rzecz informacji zwrotnej, to w konsekwencji efekt oceny sumującej będzie zdecydowanie lepszy, a szkoła stanie się miejscem radosnego odkrywania świata i uaktywniania potencjału ucznia.
Nauczyciele skłaniają się w kierunku poglądu, że najlepiej jest przekazywać informację zwrotną w sposób spontaniczny, nieformalny. Można się z tym zgodzić, bo to tworzy naturalny kontakt i przyczynia się do budowania dobrej atmosfery. Są jednak sytuacje, kiedy korzystamy z informacji zwrotnej formalnej. Powodem tego są potencjalne poważne konsekwencje, jakie mogą wynikać z otrzymanego przekazu. Jedną z tych sytuacji jest informacja zwrotna przekazywana podczas procesu uczenia w celu poprawiania wyników nauczania, drugą rozmowa dyscyplinująca.
Większość nauczycieli rozumie potrzebę szukania rozwiązań, gdy wyniki są mało satysfakcjonujące, ale robi to zdecydowanie za późno, na ogół po zakończeniu etapu uczenia. To jest podstawowy powód tworzenia się grupy „naznaczonych negatywnie”, w tym grupy „wiecznych poprawiaczy”. Nie szukajmy sposobów, jak naprawić coś, co zrobiliśmy źle, zróbmy to dobrze za pierwszym razem. Do tego służy nam bieżąca informacja zwrotna. W ten sposób uchronimy wielu uczniów przed lękiem i pogłębianiem kompleksów związanych z własną niedoskonałością. Im wcześniej uczeń dostanie od nauczyciela komunikat dotyczący postępów i pomoc w uczeniu, tym szansa na właściwy końcowy rezultat jest większa.
