Socjoterapeutyczne programy wykorzystują różne metody pracy z grupą, które z powodzeniem można również wykorzystać w trakcie pracy wychowawczej z klasą. Fundamentem zajęć są takie techniki, które umożliwiają uczestnikom dzielenie się z innymi własnymi doświadczeniami. Ułatwiają one kontakt wzrokowy, dają możliwość nawiązania kontaktu emocjonalnego, wyrównują ułożenie społeczne, zmniejszając dystans. Niektóre z technik i metod pozwalają zmniejszać poczucie niższości, eliminują dystans zwłaszcza między dorosłymi prowadzącymi a dziećmi. Takie formy pracy są bardzo rzadko wykorzystywane w szkołach. W socjoterapii stosuje się różnorodne techniki i metody oddziaływania psychokorekcyjnego, inspirowane metodami psychoterapeutycznymi, m. in. terapii Gestalt. W ramach zajęć socjoterapeutycznych wykorzystuje się wiele metod pracy z grupą, m. in.: psychodramę, rysunek terapeutyczny, muzykoterapię, choreoterapię, biblioterapię.
Stałym detalem zajęć socjoterapeutycznych jest technika kręgu, która rozpoczyna i kończy zajęcia najczęściej połączona z tzw. rundką. Rundka pomaga uczestnikom zwerbalizować własne uczucia i odczucia. Polega na kończeniu zdania takich jak dzisiejszy dzień jest…. ,odkryłem, że …, przez każdego uczestnika z kręgu. Podczas połączonego kręgu i rundki uczestnicy odpowiadają także na pytania typu: np. „co ci się podobało dziś w szkole?, co chciałbyś zrobić by było lepiej? co dobrego wydarzyło ci się w tym tygodniu? itd.. Techniki te nie nakładają obowiązku wypowiadania się, oznacza to więc, iż każdy członek grupy ma prawo, lecz nie obowiązek, wypowiadania się. Ważne tu jest to, iż gdy jeden mówi inni go słuchają i nie komentują i nie robią żadnych uwag do wypowiedzi. Zasada, ta obowiązuje wszystkich łącznie z osobą prowadzącą spotkanie.
Inną metodą przez niektórych nazywaną też techniką jest burza mózgów. Jest ona stosowana w pracy z grupą, aktywizuje ją i wyzwala jej potencjał twórczy. Służy generowaniu niczym nie skrępowanych pomysłów na rozwiązanie określonego problemu,. Polega na rejestrowaniu (zapisywaniu) wszystkich pomysłów bez ich oceny, zwłaszcza ze strony prowadzącego. Propozycje płynące od grupy mogą więc być realne i nierealne, a nawet absurdalne. Nie decyduje bowiem ich jakość, lecz ilość wygenerowana w jak najkrótszym czasie. Z utworzonej w ten sposób listy grupa może wybrać pomysł najbardziej skuteczny lub najciekawszy czy oryginalny. Praca w małych grupach (3-, 5-osobowych) jest techniką stosowaną przy realizacji niektórych ćwiczeń lub gier. Daje ona szansę wypowiedzenia się każdemu, nawiązania i utrzymania kontaktu oraz zaangażowania się[1].
Dość często wykorzystywaną metodą w pracy socjoterapeutycznej jest metoda arteterapii czyli terapii przez sztukę. W wąskim zakresie obejmuje ona terapię
z zastosowaniem sztuk plastycznych nosząc nazwę plastyko terapii, bądź terapii malarskiej, zaś w szerokim zakresie zawiera ona w sobie „muzykoterapię, choreoterapię, biblioterapię, a ponad to działania terapeutyczne z wykorzystaniem teatru, filmu oraz sztuk plastycznych, takich jak malarstwo, rzeźba, grafika i inne”[2]. Metoda arteterapii to specjalne grupowe posiedzenie, które wykorzystuje twórczo – kreatywną aktywność, jak: rysowanie, malowanie i modelowanie dla wyrażania problematyki członków grupy[3]. Prace plastyczne i rysunki są wysoce ważną formą wypowiedzi dzieci i młodych ludzi mających trudności z werbalizacją. Poprzez sztukę plastyczną dziecko ukazuje swoją wiedzę na temat świata a także przekazuje wyraz swojego stosunku emocjonalnego do jego elementów. Poprzez twórczość plastyczną młodzi pokazują, co widzą, co czują, jak myślą, dlatego szczególnie małe dzieci bardzo chętnie wypowiadają się za pomocą rysunku[4].
W rysunkach i innych wytworach plastycznych uczestnicy socjoterapii, mając zapewnioną swobodę, mogą wyrazić siebie, swoje uczucia i przeżycia, rzutować swoje urazy i konflikty na tworzywo plastyczne, uwalniać się od napięć psychicznych. Wspólne rysowanie umożliwia także przeżycie sukcesu. Wykonanie pracy plastycznej, jej omówienie, potem prezentacja to okazja do przeżycia satysfakcji, dumy i zadowolenia[5].
Następną metodą pracy wykorzystywaną w socjoterapii jest muzykoterapia, która łączy w sobie umuzykalnienie dzieci poprzez śpiew i wszelkie prace wykonywane za pomocą muzyki. Jak powszechnie wiadomo muzyka łagodzi obyczaje. W socjoterapii jest metodą, która pozwala wyciszyć negatywne zachowania, potrafi pobudzić do działania, a także sprawić że przeżycia staną się mniej dokuczliwe. Dzieci szczególnie w młodszym wieku chętnie wyrażają własne uczucia za pomocą muzyki i śpiewu. W socjoterapii można więc dobierać piosenki uwzględniając temat zajęć, jak też korzystać z elementów muzykoterapii. W nieco starszej grupie dziecięcej wydawanie różnorodnych dźwięków z wykorzystaniem dostępnych przedmiotów (łyżki, stołki, tupanie nogami, klaskanie, artykułowanie dźwięków itd.) w ustalonym rytmie spotyka się z niezwykle przychylnym przyjęciem[6].
[1] K. Sawicka, Socjoterapia, wyd. Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno – Pedagogicznej MEN, Warszawa 1998, s. 23. [2] L. Hanek, Arteterapia w Polsce, Zeszyty Naukowe Akademii Muzycznej we Wrocławiu 1999, nr 57, s.6 [3] E. Jędrychowska – Płonka, D. Baranowska – Bartyzel, Rola Arteterapia w rehabilitacji osób z zaburzeniami psychicznymi w Środowiskowym Domu Samopomocy przy Śląskim Stowarzyszeniu ”Ad Vitam Dignam” w Katowicach, Psychoterapia 2000, nr 1, s. 73 [4]V. Lovenfeld, W. L. Brittain, Twórczość i rozwój umysłowy dziecka, wyd. PWN, Warszawa 1977. [5] K. Sawicka, Socjoterapia. op. cit., s. 23 [6] K. Sawicka, Socjoterapia. op. cit., s. 24
