Menedżer to „osoba, której podstawowym zadaniem jest realizacja procesu zarządzania – planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, przewodzenie – motywowanie i kontrolowanie”.[1] Zadaniem dyrektora jako menedżera jest zorganizowanie, poprzez sprawne działanie, pracy w swojej placówce. To od niego i jego umiejętności „tworzenia i realizowania autorskiej koncepcji działalności szkoły, obejmujących całokształt podejmowanych działań zarówno pedagogicznych, jak i administracyjnych oraz gospodarczych”[2] zależeć będzie sukces szkoły. Stąd menedżer, którym powinien być każdy dyrektor, winien odznaczać się umiejętnością zarządzania wynikającą z przepisów prawa, a także łatwością w komunikowaniu się z ludźmi oraz biegłością w rozwiązywaniu konfliktów. Dyrektor, aby dobrze zarządzać powierzoną mu placówką, musi maksymalnie wykorzystać potencjał, jaki drzemie zarówno w pracownikach, jak i uczniach oraz rodzicach, a także w środowisku lokalnym. Aby tego dokonać, dyrektor musi głęboko zastanowić się, przemyśleć, a następnie ustalić cel działania oraz strategię, która pozwoli ten cel osiągnąć. Dlatego musi stworzyć koncepcję pracy szkoły, która będzie zawierała misję i wizję szkoły. Cele muszą być jasne i możliwe do zrealizowania, powinny być również wyjątkowe i niepowtarzalne, aby szkoła wyróżniała się oraz mogła konkurować z innymi placówkami, zabiegając o wysoką jakość usług edukacyjnych.
Powyższe zadanie stawia przed dyrektorem kolejne wyzwanie, którym jest doprowadzenie do tego, żeby wszyscy podjęli wspólny wysiłek potrzebny do osiągnięcia zamierzonych celów. Menedżer musi odpowiednio zmotywować innych, aby podążyli w określonym kierunku. Jednakże aby skutecznie zmotywować, dyrektor musi być świadomy potrzeb i różnic w swoim gronie pedagogicznym. Jedna z teorii zarządzania mówi, że na potencjał firmy składa się: przywództwo, strategia i planowanie, pracownicy, zasoby oraz procesy. O ile na każdą możliwość można stworzyć procedurę, to jednak jej skuteczność w głównej mierze zależeć będzie od wiedzy, umiejętności i przeszkolenia pracowników. To nauczyciele są najcenniejszym zasobem szkoły. Sposób, w jaki wzajemnie oddziałują na siebie oraz zarządzają dostępnymi materiałami i pomocami dydaktycznymi, decyduje o wymiernych efektach pracy szkoły. Jest to jednak najtrudniejszy element w pracy dyrektora do zarządzania ze względu na różnorodność osobowości wśród zatrudnionych.
Zróżnicowanie pracowników w szkole pod względem wykształcenia, płci, wieku, poglądów politycznych, przekonań religijnych, temperamentu, cech osobowości, sytuacji rodzinnej oraz materialnej jest jednym z największych spośród wszystkich instytucji i firm. W jednym miejscu pracy często spotykają się cztery odmienne generacje, które charakteryzują się różnymi potrzebami, wartościami i celami zawodowymi, dla których ważne są inne aspekty aktywności zawodowej. Pokolenie 50+ (boomersów – pokolenie wyżu demograficznego i gospodarczego boomu, rodzice Pokolenia Z), to pokolenie, które funkcjonowało w czasach realnego socjalizmu, a następnie budowało gospodarkę wolnorynkową. Pracę traktują jako obowiązek, są tradycjonalistami i preferują stałe miejsce zatrudnienia. Uczą się nowych technologii.[3] Pokolenie X to urodzeni w latach ’70 i początkach lat ’80, kariera i praca jest dla nich najważniejsza, wybierają jednego pracodawcę na wiele lat i są wobec niego lojalni. Obsługa nowych technologii nie stanowi dla nich problemu.[4] Pokolenie Y, (milennialsi), to urodzeni pod koniec lat ’80 do ’90, praca stanowi dla nich drogę do rozwoju osobistego, cenią sobie równowagę pomiędzy pracą, swoimi pasjami i życiem osobistym. Nie są przywiązani do swojego pracodawcy, średnio spędzają u niego od 3 do 5 lat. Dorastali z Internetem, z którego czerpią wszelką wiedzę.[5] Pokolenie Z to urodzeni po latach ’90, żyją w świecie wirtualnym, Internet i nowe technologie są czymś oczywistym, dopiero wkraczają na rynek pracy. Cechuje ich multizadaniowość, preferują pracę z domu, charakteryzuje ich luźny stosunek do pracy, którą traktują jedynie jako środek do zaspokajania swoich potrzeb oraz realizacji swoich celów i marzeń. Średnio mają przy sobie 3 urządzenia elektroniczne.[6]
Dopiero kiedy dyrektor będzie świadomy, z jakimi osobami przyjdzie mu współpracować, wtedy będzie mógł dobrać odpowiednią strategię do zarządzania tak różnorodnym zespołem. Aby jak najefektywniej wykorzystać potencjał drzemiący w 54‑letniej nauczycielce wychowania przedszkolnego, 27‑letnim nauczycielu wychowania fizycznego, czy 35-letnim kierowniku gospodarczym, dyrektor powinien tak rozdzielać zadania, żeby każdy nauczyciel czuł się potrzebny i doceniony niezależnie od wieku, doświadczenia czy stażu pracy.
Na efektywność pracowników decydujący wpływ ma niewątpliwie właściwa motywacja. To ona sprawia, że człowiek, przezwyciężając trudności, dąży do obranego celu, by następnie czerpać radość z jego osiągnięcia. Odpowiednio zaangażowani i zmotywowani pracownicy to jeden z najważniejszych składników sukcesów współczesnych organizacji. Zatem zrozumienie istoty motywacji przez menedżera staje się kluczowym czynnikiem w ukierunkowaniu swoich podwładnych tak, aby osiągali cele własne oraz szkoły. Dlatego właśnie każdy dyrektor musi wypracować własny system motywacyjny, który będzie dostosowany do potrzeb swoich pracowników oraz jego predyspozycji.
Paweł Maliszewski
[1] https://pl.wikipedia.org/wiki/Mened%C5%BCer
[2] L. Gawrecki, Kompetencje menedżera oświaty, Poznań 2003, s.26.
[3] por. Pokolenie X, Y, Z, http://zaprojektujkompetencje.pl/assets/pliki/Pliki%20tekstowe/Monika%20Reszko.pdf
[4] por. tamże.
[5] por. tamże.
[6] por. tamże.
