Magdalena Kowalik
Okazuje się, że bez względu na płeć, rasę, poglądy każdy z nas pragnie wielu rzeczy dla siebie z tych samych powodów. Co nas motywuje do działania? Dlaczego raz nam się chce, a raz nie? Jak wpłynąć na motywację innych i swoją własną?
Wyróżniamy motywację wewnętrzną i zewnętrzną. Wewnętrzna wynika z naszych własnych pragnień i potrzeb, które chcemy zrealizować. Powoduje, że realizujemy działania, w efekcie których niekoniecznie osiągamy korzyści materialne, a satysfakcję daje nam już samo osiągnięcie celu. Motywujemy się wewnętrznie chociażby do pomocy innym czy do podnoszenia swojej wiedzy. Natomiast motywacja zewnętrzna opiera się na czynnikach, które pochodzą z zewnątrz, takich np. jak pieniądze. Dlatego też w tym rodzaju motywacji elementem stymulującym jest zdobycie nagrody (wypłata) nie zaś sam proces, który prowadzi do jej osiągnięcia. Świadomość ewentualnej kary lub straty (np. obniżenia premii) w wyniku niepodjęcia działania lub osiągnięcia niewystarczającego efektu, także może stanowić czynnik motywacyjny. Umiejętne rozwijanie wewnętrznej motywacji oraz połączenie jej z zewnętrznymi bodźcami pozwala uzyskać długotrwałą motywację do działania. Niekiedy bowiem wewnętrzne motywatory mogą być niedostateczne i wtedy skłaniamy się w stronę motywacji zewnętrznej. Połączenie to pozwala na wytrwałość w podjętych działaniach. Każdy człowiek ma własne, indywidualne motywy działania, które wpływają na realizację wyznaczonych przez niego celów. Natomiast z perspektywy realizacji celów organizacji istotne jest ciągłe analizowanie potrzeb i motywów działania pracowników. Następnie wdrażanie rozwiązań, które prowadzą do wzrostu zaangażowania i motywacji zatrudnionych, a w konsekwencji do rozwoju całej organizacji.
Prof. Steven Reiss, amerykański psycholog kliniczny, zadał sobie podobne pytanie, leżąc w szpitalu. Oczekując na przeszczep, obserwował pracę pielęgniarek. Mimo trudnej i niewdzięcznej pracy, pielęgniarki wykazywały ogromne zaangażowanie. Reissa zaciekawiło to, skąd biorą one chęć i energię do tak ciężkiego zajęcia.
Na tej podstawie wyodrębniono 16 motywatorów, czyli podstawowych potrzeb, które mają wpływ na każdego człowieka, niezależnie od narodowości, kultury czy rasy. To oznacza, że u każdego z nas występują wszystkie te motywatory, ale nadajemy im różne priorytety i to właśnie jest tym, co decyduje o naszej indywidualności i odmienności.
Prof. Reiss stworzył kwestionariusz, po wypełnieniu którego każdy może poznać swój profil motywacyjny. Wiedza płynąca z profilu motywacyjnego wykonanego np. dla pracowników może zostać wykorzystana w bardzo wielu aspektach: do rekrutacji (wewnętrznej), określenie działań rozwojowych czy do projektowania systemów motywacyjnych.
Do 16 uniwersalnych motywatorów należą:
- Władza – informuje o potrzebie osiągnięć, przywództwa, wywierania wpływu, odpowiedzialności za innych
- Niezależność – informuje o potrzebie samodzielności i autonomii
- Ciekawość – informuje o potrzebie zdobywania wiedzy i dążenia do prawdy
- Uznanie – informuje o potrzebie aprobaty społecznej
- Porządek – informuje o potrzebie organizacji i struktury
- Gromadzenie – informuje o potrzebie zbierania i przechowywania rzeczy
- Honor – informuje o potrzebie lojalności wobec zasad i obowiązkowości
- Idealizm – informuje o potrzebie angażowania się w sprawy społeczne i działań pro bono
- Kontakty społeczne – informuje o potrzebie częstych kontaktów z ludźmi
- Rodzina – informuje o potrzebie troski o najbliższych
- Status – informuje o potrzebie przywilejów i dostępu do elit
- Rewanż – informuje o potrzebie rywalizacji i wyrównania rachunków
- Piękno – informuje o potrzebie estetyki i zmysłowości
- Jedzenie – informuje o potrzebie delektowania się posiłkami
- Aktywność fizyczna – informuje o potrzebie wysiłku fizycznego
- Spokój – informuje o potrzebie spokojnego, bezstresowego życia
Profil motywacyjny Reissa pokazuje, że każdy z nas i naszych pracowników jest inny i motywowany przez inne rzeczy, dlatego do każdego należy podejść indywidualnie. Jest to skuteczniejszy sposób na usprawnienie pracy zespołu. Jak zatem motywować pracowników, jeśli rozpoznajemy u nich któreś ze wskazanych motywatorów? Skuteczna i długotrwała motywacja to nie tylko znajomość tego, co motywuje pracowników. To przede wszystkim całościowe podejście do motywacji:
- Poznanie przez przełożonego własnych motywatorów;
- Planowanie ścieżki rozwoju pracownika w oparciu o mocne strony (a nie naprawianie słabych);
- Komunikowanie się z pracownikami tak, aby uwzględnić ich indywidualne motywatory;
- Zweryfikowanie, na ile wartości firmy są spójne z wartościami pracowników.
Znajomość 16 motywatorów i świadomość różnic między naszym profilem motywacyjnym a profilem współpracowników, pozwala spojrzeć na drugą osobę z większą empatią i zrozumieniem. A wtedy dużo łatwiej o znalezienie takich sposobów na motywację, które będą zgodne z indywidualnymi potrzebami pracownika. Sztuka skutecznego motywowania polega na umiejętnym i racjonalnym dopasowaniu do istniejących warunków i potrzeb organizacji.
