Anna Kozimor-Cyganik
Uczniowie mają prawo wiedzieć, do czego dąży nauczyciel, jakie cele stawia przed nimi i sobie. Wiedza ta jest im niezbędna do prawidłowego przebiegu procesu uczenia się i zwiększa ich szanse na osiągnięcie sukcesu w nauce. Znajomość celu zwiększa motywację do nauki i odpowiedzialność za nią. Mamy też zysk po stronie nauczyciela, który, planując zajęcia, zastanawia się – po co uczy danego tematu i jak to może się przydać uczniom, dzięki czemu zajęcia stają się efektywniejsze. Cele powinny być podane tak, by uczeń je zrozumiał, a pod koniec tematu należy sprawdzić, na ile założone cele udało się osiągnąć. Tak w dużym skrócie można opisać element OK zwany celami zajęć.
Częścią tej strategii OK jest również ustalanie i podawanie uczniom informacji, co będzie podlegało ocenie (element OK zwany „nacobezu” – na co będziemy zwracać uwagę). Informacja ta powinna być bardzo konkretna, tak aby uczeń sam mógł ocenić, czy opanował dany materiał w wystarczającym stopniu. Każda zajęcia i każdy sprawdzian powinny być poprzedzone podaniem kryteriów sukcesu.
Jeśli nauczycielowi uda się wprowadzić pierwszą strategię OK do swojej pracy, uczniowie powinni potrafić odpowiedzieć na dwa pytania:
- Jaki jest cel uczenia się danego tematu? Po co się tego uczę?
- Czego wymaga ode mnie nauczyciel? Co powinienem umieć, abym był dobrze oceniony?
Dzięki pierwszej strategii uczeń wie czego i po co będzie się uczył.
- Organizowanie dyskusji, zadawanie pytań i zadań dających informacje, czy i jak uczniowie się uczą.
Nauczyciel, który stosuje drugą strategię OK wie, na jakim etapie nauki są jego uczniowie i do tej wiedzy dostosowuje swoje nauczanie. Prowadzi z nimi dialog na temat tego, co już zrozumieli, a na co należy poświęcić więcej czas. Procesowi nauczania towarzyszy ciągły monitoring postępów. Nauczyciel rozpatruje „strefę najbliższego rozwoju” ucznia i pomaga mu ustalić, jaki powinien być jego następny krok w procesie uczenia się. Ważne jest umiejętne zadawanie pytań (element OK – techniki zadawania pytań), które stymulują myślenie, angażują w naukę, zachęcają do poszukiwania odpowiedzi. Proces nauczania powinien być oparty na pytaniach, do odpowiedzi na które, uczniowie dochodzą samodzielnie.
Zajęcia, na których stosowana jest druga strategia OK, różni się od tradycyjnej zajęć tym, że nie jest monologiem czy wykładem nauczyciela. Jest dialogiem pomiędzy nauczycielem a jego uczniami.
Szczególnie polecaną praktyką nauczycielską jest zadawanie zadań mających na celu odświeżenie wiedzy i odwołanie do informacji, które dzieci już mają. Są to pytania o porównywanie, znajdywanie różnic i podobieństw, a także tworzenie map myślowych, aby powiązać różne koncepcje.
W ocenianiu kształtującym nauczyciel stale kontroluje stan wiedzy i umiejętności swoich uczniów i „nie przechodzi z materiałem dalej”, jeśli jego podopieczni jeszcze nie są na to gotowi.
