Nie ma wątpliwości, że stanowisko dyrektora związane jest z funkcją kierowniczą. Do zadań dyrektora jako administratora należy: kierowanie działalnością szkoły, sprawowanie nadzoru pedagogicznego, zarządzanie finansami, dysponowanie środkami zatwierdzonymi w planie finansowym szkoły. Dyrektor odpowiada za wykorzystanie środków publicznych, planowanie budżetu szkoły, tworzenie arkusza organizacyjnego szkoły, zatrudnianie i zwalnianie pracowników. Dyrektor sprawuje opiekę nad uczniami, zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki uczniom i pracownikom. Troszczy się o poszerzenie dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oferty szkoły. Dyrektor szkoły wydaje akty administracyjne: uchwały, zarządzenie i decyzje administracyjne.
Administrowanie w szkole sprowadza się do zarządzania zasobami materialnymi i niematerialnymi, co wymaga od dyrektora należytej wiedzy prawnej, odpowiednich kompetencji oraz doświadczenia. Wszystkie działania, jakie podejmuje dyrektor, powinny być zgodne z zamysłem i koncepcją organu prowadzącego oraz nadzorującego pracę szkoły, dlatego ważna jest odpowiednia współpraca z powyższymi podmiotami.
Dyrektor jako administrator sam dobiera sobie współpracowników, toteż ważne jest, aby na swojego zastępcę, kierownika świetlicy i kierownika administracji dobrał osoby z odpowiednimi kwalifikacjami, doświadczeniem oraz poglądami zgodnymi z jego wizją zarządzania placówką. Może się to przyczynić do lepszej i owocniejszej współpracy.
W wielu szkołach to głównie liczba uczniów determinuje rozmaite działania dotyczące organizacji pracy choćby takie, jak układanie planu lekcji, sposobów wydawania posiłków, pracy świetlicy szkolnej, przekazywania informacji rodzicom i uczniom.
Stąd w każdej placówce ważny jest prawidłowy i szybki przepływ informacji, który ma kluczowe znaczenie w sprawnej organizacji pracy. W związku z tym w każdej szkole funkcjonuje księga zastępstw, księga zarządzeń dyrektora (w której członkowie rady potwierdzają własnym podpisem znajdujące się tam zarządzenia), pomocny może być dziennik elektroniczny (do którego dostęp ma rodzic, uczeń i nauczyciel poprzez Internet). Istotne informacje dla nauczycieli mogą być wywieszane na tablicy ogłoszeń w pokoju nauczycielskim, a dla rodziców i uczniów – na tablicy w holu głównym lub przy wejściu do szkoły. Bieżące informacje mogą być zamieszczane na stronie internetowej szkoły. Warto również, aby Samorząd Uczniowski, świetlica oraz biblioteka miały swoje tablice na ogłoszenia.
Organizacja pracy szkoły nie byłaby możliwa, gdyby nie dokumentacja, w skład której wchodzi: statut, arkusz organizacyjny, koncepcja pracy szkoły, misja szkoły, szkolny plan nauczania, szkolny zestaw programów i wykaz podręczników, plany wychowawcze klas, rozkład zajęć lekcyjnych, dzienniki lekcyjne i dzienniki zajęć pozalekcyjnych, plan nadzoru pedagogicznego, harmonogram posiedzeń rad pedagogicznych, harmonogram zebrań z rodzicami, harmonogram uroczystości i imprez szkolnych, harmonogram obserwacji, harmonogram konkursów, harmonogram ewaluacji wewnętrznej, plan wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego nauczycieli, plan pracy świetlicy szkolnej i plan pracy samorządu uczniowskiego.
Administrator musi również zapewnić bezpieczeństwo wszystkim przebywającym na terenie placówki oświatowej. A może tego dokonać przez: wprowadzenie rejestru wejść osób odwiedzających szkołę, zamontowanie monitoringu, aktywne pełnienie dyżurów międzylekcyjnych przez nauczycieli zgodnie z regulaminem dyżurów, przypominanie uczniom przepisów BHP, opracowanie procedur postępowania w sytuacjach kryzysowych, opracowanie regulaminu wycieczek szkolnych, opracowanie procedur postępowania w sytuacji zagrożeń, opracowanie regulaminu korzystania ze świetlicy szkolnej, zapoznanie uczniów z regulaminami korzystania z pracowni komputerowej, chemicznej i fizycznej oraz obiektów sportowych, dopasowanie tematyki godzin wychowawczych do zagadnień bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego uczniów w szkole, ćwiczenie ewakuacji z budynku na wypadek zagrożeń. Dyrektor dba o to, aby w szkole każdego roku przeprowadzone zostały przeglądy: budowlany, placu zabaw, sprzętu gaśniczego, kotłowni w zakresie BHP, a także sprawdzanie stanu technicznego budynku i terenu przyszkolnego na bieżąco oraz po każdej dłuższej przerwie w pracy szkoły (ferie zimowe, ferie świąteczne, wakacje).
Administrator stwarza również warunki do działań prozdrowotnych poprzez organizację: warsztatów na temat zdrowego trybu życia oraz spotkań ze znanymi sportowcami, spotkań z dietetykiem. Koordynację akcji „Śniadanie daje moc”, „Owoce w szkole”, „Szklanka mleka”, prowadzenie szkolenia dla uczniów z zakresu udzielania pierwszej pomocy w ramach programu „Ratujemy i uczymy ratować”.
Dyrektor podejmuje działania z zakresu profilaktyki i problemów dzieci i młodzieży przez realizację programów edukacji antynikotynowej „Nie pal przy mnie, proszę”, „Czyste powietrze wokół nas” i akcje profilaktyczne „Proste plecy”. Zapewnia nauczycielom i uczniom udział w warsztatach szkoleniowych organizowanych przez stołeczną Policję: „Zapobieganie doświadczeniu dyskryminacji w kontekście szkoły”, „Zagrożenia w cyberprzestrzeni. Uczeń i nauczyciel w świecie wirtualnym.”, „Bezpieczne ferie”, „Bezpieczne wakacje”, „Bezpieczna droga do szkoły”.
Do zadań dyrektora należy także zapewnienie pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom poprzez: zatrudnienie pedagoga, psychologa, nauczycieli oligofrenopedagogów – wspierających proces kształcenia uczniów z orzeczeniami. Dba o organizację zajęć według zaleceń Opinii Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych, organizację pomocy dla uczniów z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego i ich rodziców.
Sztuka bycia dyrektorem polega na tym, aby wszystkie role, w jakie musi wcielić się dyrektor – lider, menedżer, administrator, pracodawca, przełożony, kierownik, zarządca, organizator, negocjator, mediator, inicjator i wizjoner – umiejętnie i w zrównoważony sposób połączyć w integralną całość. Cały sekret tkwi w tym, by umieć znaleźć złoty środek, aby należycie balansować pomiędzy tymi płaszczyznami życia zawodowego. Dlatego uważam, że wieloaspektowe spojrzenie na rolę dyrektora we współczesnej szkole stanowi zarówno wyzwanie dla każdego, kto będzie pragnął objąć to stanowisko, jak i pole do ogromnej samorealizacji i czerpania radości z przyszłych sukcesów.
Paweł Maliszewski
