Na środowisko wewnętrzne składać się będą podmioty bezpośrednio związane ze szkołą: nauczyciele, personel niepedagogiczny, uczniowie, rodzice.
W środowisku tym dyrektor powinien mieć na uwadze kilka aspektów. W relacjach z podwładnymi nadrzędną zasadą, jaką powinien się kierować przy zlecaniu i wykonywaniu zadań, powinna być zasada współpracy. Współpraca ta powinna się opierać na partycypacji wszystkich pracowników w procesie decyzyjnym i dialogu. Tworząc nowe zasady musi on pamiętać o tym, żeby miały one wartości wspierające rozwój zawodowy kadry. Motywowanie współpracowników powinno się odbywać poprzez ukazanie im własnego zaangażowania i gotowości przyjęcia odpowiedzialności za prowadzone zadania. Niezwykle istotny w relacjach między współpracownikami jest bezpośredni kontakt. Nie można delegować zadań jedynie zza biurka.
Dyrektor we współczesnej szkole powinien stwarzać warunki dla rozwoju cech przywódczych innych nauczycieli, uczniów i rodziców, a także umiejętnie je wzmacniać. Wykorzystanie tego ludzkiego potencjału pozwoli na kreatywne rozwiązywanie pojawiających się problemów, a także na rzeczywiste wprowadzenie zmian w szkole. Te założenia będą mogły być osiągnięte przez poparcie jakie dyrektor szkoły uzyska od zaangażowanych nauczycieli we wspólne sformułowanie celów oraz opracowanie strategii rozwoju szkoły. Z badań przeprowadzonych przez Jamesa M. Kouzesa oraz Barry’ego Z. Posnera wynika, że idealny przywódca- dyrektor szkoły to osoba, która:
– wskazuje właściwą drogę;
– rozbudza wspólną wizję;
– jest otwarty na zmiany, nie boi się ich;
– pozwala działać innym;
– motywuje i wspiera.
Mówiąc o współpracy na terenie szkoły nie można zapomnieć, o tych którzy stanowią jej najważniejszą część. Mowa tu oczywiście o uczniach. Bardzo ważna będzie tu współpraca z samorządem uczniowskim. Razem z nim dyrektor będzie nakreślał kierunki działań szkoły i jednoczył społeczność uczniowską wokół ważnych idei i wartości. Będzie inspirował i motywował uczniów do podejmowania różnorakich zadań i wychodził z twórczymi inicjatywami. Według bowiem tezy M. Fullana przytoczonej przez prof. J. Madalińską-Michalak (Dzielenie się przywództwem- wartość współpracy. Centrum Edukacji Obywatelskiej): Nie można stać się skutecznym dyrektorem, jeśli łańcuch przywództwa nie ciągnie się przez całą szkołę. Na łańcuch ten składają się takie ogniwa jak nauczyciele, pracownicy niepedagogiczni ale też uczniowie.
Z racji sprawowanej funkcji dyrektor staje się również liderem środowiska lokalnego.
Właściwa aktywność dyrektora w środowisku lokalnym pozwoli na:
– zintegrowanie działań szkoły z innymi organizacjami poprzez wdrażanie wspólnych projektów;
– sprawny przepływ informacji dotyczący osiągnięć szkoły;
– stworzenie przestrzeni kadrze pedagogicznej na realizację zadań dydaktyczno-wychowawczych nowymi metodami.
Dyrektor powinien mieć cały czas na względzie to, w jakim otoczeniu zewnętrznym funkcjonuje szkoła, analizować zachodzące w nim zmiany i jakie z tego wynikają dla jej rozwoju szanse i zagrożenia.
Dyrektor szkoły jest tym ogniwem, które łączy i nadzoruje wszelkie działania podejmowane przez wszystkich uczestników szkoły. Od tego, jak mocna będzie jego pozycja w tym środowisku, zależeć będzie rodzaj współpracy nauczycieli, rodziców i uczniów. Relacje z rodzicami są tym aspektem, do którego dyrektor szkoły powinien przywiązywać szczególną wagę. Dzięki szeroko pojętej współpracy na płaszczyźnie nauczyciele, uczeń, rodzice można się przyczynić do rozwoju szkoły. We współpracy z każdym z tych ogniw można wypracować takie standardy, które pozwolą na rozwiązanie problemów już istniejących, a w przyszłości przyczynią się do ich uniknięcia.
