Bengt Lindquist „Szkoła dobra dla dzieci ze specjalnymi potrzebami jest lepszą szkołą dla wszystkich.”
Edukacja włączająca proponuje zupełnie nowy model nauczania. Nauczyciel koncentruje się na klasie, którą postrzega jako grupę uczących się dzieci lub młodzieży o indywidualnych, zróżnicowanych możliwościach poznawczych i emocjonalno społecznych. Opracowuje zatem taką strategię zajęć, w której wszyscy razem i każdy z osobna będą aktywnymi uczestnikami.
Uczniowie pracują indywidualnie i zespołowo. Nabywają wiedzę i umiejętności, rozwiązują zadania na różnicowanych, indywidualnie dostępnych poziomach. Aby przybliżyć tak rozumianą inkluzję można użyć metafory budowy domu. Do tego, by powstał potrzebna jest praca architekta, inżyniera, wykwalifikowanego pracownika oraz jego pomocnika. Dom jako efekt końcowy jest dziełem wspólnym, rezultatem pracy na bardzo różnych poziomach. Co ważne- podczas jego tworzenia wszyscy współpracują: omawiają problemy, zadania, oczekiwania, zadają pytania, dzielą się uwagami i refleksjami… a zatem są aktywni, zaangażowani, wzajemnie pomocni oraz szanujący siebie i swoje role. Wykwalifikowany robotnik nie będzie inżynierem ani architektem, ale ma swoje zadania ważne przy budowie domu. Podobnie z lekcją w modelu włączającym. Zadania są zróżnicowane, ale spójne. Odpowiadają poziomem i stopniem trudności możliwościom uczniów. Połączone tematem wiodącym. Dzięki temu wszyscy uczniowie i każdy z osobna są zaangażowani na rzecz osiągnięcia założonego celu. Wspólnego.
Edukacja włączająca wymaga od nauczyciela podejścia holistycznego, skupionego przede wszystkim na możliwościach. Tu nauczyciel jest „szefem zespołu”, mistrzem, czujnym obserwatorem i animatorem. Za pomocą różnych metod, środków skłania uczniów do myślenia, odważnego stawiania hipotez, poszukiwania rozwiązań. Daje prawo do błędu, pomyłki, niewiedzy…, ale też motywuje i wspiera na drodze do rozumienia. Poprzez to inspiruje, pomaga w umacnianiu dobrej samooceny i prawidłowej identyfikacji własnych zasobów i możliwości. Tak postrzegana rola nauczyciela wymaga by posiadał umiejętności nie tylko dydaktyczne, ale też wychowawcze, pedagogiczne i cachingowe. By dobrze znał swoich uczniów i umiał się z nimi skutecznie komunikować. By nawiązał z nimi relacje oparte na wzajemnym rozumieniu oraz szacunku i życzliwości. By był elastyczny i kreatywny. By był specjalistą.
Edukacja włączająca jest realizowana w USA oraz wielu krajach UE. Jest również przyszłością polskiej szkoły i to nie tak odległą jak mogłoby się wydawać. Polska jest jednym z 31 krajów członkowskich Europejskiej Agencji ds. Specjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej. W 2018r w ramach pracy Agencji został opracowany „Wsparcie podnoszenia edukacji włączającej w Polsce”, który zawiera 24 rekomendacje wstępne dotyczące m.in. polityki edukacji włączającej, budowania potencjału systemu edukacji włączającej, zarządzania i finansowania. Dokument ten został opublikowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz poddany społecznym konsultacjom. To fakty, które wskazuję, że droga do edukacji włączającej została otwarta. A zatem – życzmy sobie powodzenia.
Małgorzata Błotnicka
