Pierwszy etap – Przygotowanie – wizytatorzy poznają specyfikę szkoły/placówki, planują dalsze działania badawcze, ustalają harmonogram ewaluacji, zapraszają dyrektora placówki do zapoznania się z narzędziami badawczymi;
dyrektor:
– informuje radę pedagogiczną, radę rodziców o ewaluacji zewnętrznej, wskazuje wymagania z rozporządzenia o nadzorze pedagogicznym, informuje o możliwości udziału w badaniu ankietowym i wywiadzie,
– przygotowuje zgodnie z wymaganiami, dokumentację, która najlepiej pokaże charakter szkoły i jakość pracy.
– kwestionariusze ankiet, wywiadów, obserwacji i analizy danych są dostępne dla dyrektora po zarejestrowaniu się na stronie: http://www.npseo.pl/ przez zakładkę REJESTRACJA dla dyrektorów, którzy chcą mieć dostęp do narzędzi ewaluacji zewnętrznej http://www.seo2.npseo.pl/register/director.html
Drugi etap – Badanie w szkole – trwa od dwóch do pięciu dni, polega na zbieraniu przez wizytatorów danych przy użyciu następujących metod: badań ankietowych, wywiadów, obserwacji i analizy danych zastanych.
Wywiady grupowe:
a) wywiad grupowy z uczniami – udział biorą przedstawiciele samorządu uczniowskiego i samorządów klasowych z wszystkich roczników, a w szkole podstawowej z trzech ostatnich oraz chętni uczniowie. Jeżeli wizytator uzna to za uzasadnione może zaprosić dodatkowo innych uczniów pamiętając, że grupa nie powinna być większa niż 12 osób. W trakcie wywiadu z uczniami nie mogą być obecni nauczyciele ani inni pracownicy szkoły. W razie potrzeby można zorganizować dodatkowe grupy fokusowe, dzieląc pytania ze scenariusza.
b) wywiad z nauczycielami (dwa wywiady – nauczyciele uczący w jednym oddziale oraz nauczyciele dobrani losowo spośród wszystkich członków rady pedagogicznej; podstawowym kryterium doboru nauczycieli do wywiadu jest różnorodność (staż, nauczany przedmiot, praca w zespołach zadaniowych). W wywiadzie powinien wziąć udział pedagog. W przypadku szkół zawodowych w wywiadzie powinni wziąć udział nauczyciele zawodu.
c) wywiad z rodzicami – uczestniczą rodzice z rady rodziców i rad klasowych oraz wszyscy pozostali rodzice, którzy zechcą wziąć w nim udział.
d) wywiad grupowy z nauczycielami uczącymi w jednym oddziale – biorą udział nauczyciele uczący w klasie wylosowanej do obserwacji,
e) wywiad przedstawicielami partnerów zewnętrznych szkoły – np. pracownikiem wydziału edukacji, ośrodka pomocy społecznej, organizacji pozarządowych, itp., skład grupy może zostać zasugerowany przez dyrektora, podstawowe kryterium doboru uczestników to różnorodność (typ instytucji, formy współpracy), pod uwagę należy wziąć także doświadczenia współpracy z tą szkołą.
Badania ankietowe:
– dotyczące opinii uczniów o szkole „Moja szkoła”
– dotyczące przebiegu dnia w szkole „Mój dzień”
– wśród rodziców;
– ze wszystkimi nauczycielami;
– dyrektorem.
Wywiad z dyrektorem (w którym mogą uczestniczyć jego zastępcy) – dyrektor wcześniej poznaje pytania, przygotowuje dokumentacje potwierdzającą realizację wymagań;
Wywiad indywidualny lub telefoniczny z władzami samorządowymi – do decyzji,
Obserwacja lekcji:
Do obserwacji w szkołach losowana jest klasa, w której przeprowadzone będą trzy obserwacje (czasami 4), a uczący w niej nauczyciele wezmą udział w wywiadzie z zespołem uczącym w jednym oddziale.
Minimalna liczba obserwacji lekcji prowadzonych w jednej szkole to sześć, bez powtarzania obserwacji na lekcji prowadzonej przez tego samego nauczyciela i w tej samej klasie. Po obserwacji wizytator przeprowadza krótki wywiad z nauczycielem.
Obserwacje mogą, ale nie muszą być ustalane w harmonogramie; wizytatorzy mogą przeprowadzić obserwację w dowolnym czasie w trakcie trwania ewaluacji.
Obserwacja:
– szkoły i boiska podczas przerw, przed i po zajęciach oraz najbliższego otoczenia,
– zajęć pozalekcyjnych (o ile są takie prowadzone).
Analizy danych zastanych (analiza dotyczy tylko danych adekwatnych do zakresu ewaluacji zewnętrznej).
Trzeci etap – Podsumowanie – obejmuje opracowanie, analizę i interpretację wyników, przygotowanie raportu oraz konsultacje z dyrektorem; prezentację wyników i wniosków ewaluacji przed radą pedagogiczną. Ostateczna wersja raportu powstaje dopiero po wysłuchaniu opinii dyrektora i rady. Na tym etapie ewaluacji aktywnie uczestniczą również pracownicy szkoły – podsumowanie służy refleksji nad wynikami badania, która powinna prowadzić do podjęcia działań.
Wizytatorzy ds. ewaluacji dysponują danymi zebranymi w procesie ewaluacji zewnętrznej i wnioskami z ewaluacji wewnętrznej, kontekstowymi informacjami na temat szkoły oraz wynikami ewaluacji innych, podobnych placówek. Dzięki temu będą mogli opisać szkołę pod kątem realizacji przez nią wymagań państwa oraz podejmować decyzje na temat poziomu ich spełniania. Zakłada się, że dane są wiarygodne, odpowiednie (dotyczą tego czego powinny), pochodzą z różnych źródeł oraz są wolne od uprzedzeń.
Po każdej ewaluacji szkoła otrzyma informację zwrotną w postaci raportu, który składa się z następujących części:
– informacji o przebiegu ewaluacji zewnętrznej w szkole,
– opisu metodologii badania,
– krótkiej syntezy, odnoszącej się do wyników i wniosków z przeprowadzonej ewaluacji zewnętrznej; tzw. „obrazu szkoły”,
– podstawowych danych o szkole,
– tabeli zawierającej informacje dotyczące poziomu spełnienia poszczególnych wymagań,
– wniosków z przeprowadzonego badania,
– wyników przeprowadzonej ewaluacji w postaci opisów do wymagań ilustrowanych wykresami prezentującymi zebrane dane.
Raport będzie stanowić podstawę analiz pracy szkoły i budowania planów działań, otrzymają go również kurator i władze samorządowe.
Raport zostanie udostępniony na stronie www.npseo.pl. w zakładce „Sprawdź raport z ewaluacji”.
Niezbędne są pozytywne postawy wobec procesu i osób biorących w nim udział, wzajemny szacunek i obiektywność. Bardzo ważna jest dyskrecja w przypadku informacji wrażliwych.
Uzyskiwanie informacji zwrotnej na temat wymagań, narzędzi badawczych i jego rezultatów od wszystkich osób biorących udział w tym procesie jest kluczowe w doskonaleniu systemu.
