Jeśli dyrektor zauważy pozytywne działania nauczyciela warto, aby szybko poinformował o tym, że je widzi i od razu wyraził swoją aprobatę i podziękował za zaangażowanie. Pochwała i podziękowanie to elementy niedocenianie, ale niezwykle ważne w relacjach pracodawca-podwładny. Dyrektor powinien powiedzieć nauczycielowi, za co go chwali, tak, aby nauczyciel nie miał wątpliwości za co został wyróżniony. Jeśli działania podejmowane przez pracownika powtarzają się warto, aby dyrektor przekazał mu pisemne podziękowanie czy wyrazy uznania. Warto wtedy powiedzieć o tym przy okazji spotkania rady pedagogicznej w obecności innych nauczycieli. Dostrzeżone i wyróżnione działania mobilizują do podejmowania dalszego wysiłku. Często ważniejsze jest uznanie ze strony dyrektora i grona pedagogicznego niż gratyfikacje finansowe.
Dyrektor może wyróżnić nauczyciela skierowaniem go na szkolenie, kurs, który będzie zgodny z jego zainteresowaniami dając mu tym samym możliwość rozwijania jego zdolności, zainteresowań, pasji. Zdobyte przez nauczyciela nowe umiejętności przełożą się na działania skierowane na rzecz uczniów. Nauczyciel odczuje uznanie dla swojej pracy, a szkoła będzie mogła przedstawić bogatszą ofertą edukacyjną, zaproponować uczniom nowy projekt.
Dyrektor ma oczywiście możliwości wyróżniania pracowników gratyfikacjami finansowymi, np. dodatkiem motywacyjnym lub premią (w przypadku pracowników administracji i obsługi). Wiele działań długofalowych, cyklicznych, które realizują nauczyciele są chętnie nagradzane w taki właśnie sposób. Nauczyciel systematycznie poświęca swój dodatkowy czas na podejmowanie właśnie takich działań, np. prowadzenie strony internetowej szkoły czy udział w projektach międzynarodowych, które wymagają ciągłych przygotowań, dodatkowej pracy własnej czy z uczniami. Dobrze, jeśli dyrektor wie, w co angażują się nauczyciele i dając dodatek zwraca uwagę nie na podstawowe obowiązki nauczyciela, niejednokrotnie wychowawcy, ale działania dodatkowe służące szkolnej społeczności, na które trzeba poświęcić sporo wolnego czasu i które służą nie tylko małej grupce odbiorów, np. klasie a dużej grupie uczniów, a może i całej szkole. Dyrektor z takim podejściem unika przyznawania dodatku motywacyjnego każdemu po równo. Wie, że taki dodatek nie motywuje. Działa wręcz przeciwnie, przede wszystkich na tych, którzy robią coś więcej. Sprawiedliwy dyrektor rozumie ideę dobrze przyznanego dodatku, który jest sporą częścią wynagrodzenia nauczyciela.
Kolejnym narzędziem jakim dysponuje dyrektor, aby materialnie motywować pracownika jest przyznanie mu nagrody. Dysponuje on funduszem nagród, który przeznacza dla wyróżniających się nauczycieli i pozostałych pracowników. Może przyznać je za podejmowane działania w minionym roku, za szczególne osiągnięcie w jakiejś dziedzinie lub za działania wykonywane w ostatnich latach. Nagroda poczucie dobrze spełnionego obowiązku i zachęca do dalszych działań. Jest to ważny zabieg również dla tych osób, które podejmując jakieś działania nie były co do nich przekonane, ale poczucie odpowiedzialności za powierzone zadania pozwoliły im się wzorowo z nich wywiązać i odnieść sukces. Wartością jest doceniony wysiłek, zaangażowanie, poświęcony czas.
Szczególnie wyróżniający się nauczyciele mogą otrzymać nagrodę burmistrza, kuratora czy ministra edukacji narodowej. Propozycję takiej nagrody zgłasza dyrektor do właściwego organu. Nawet jeśli taka nagroda nie zostanie przyznana, samo wystąpienie o nią może stać się wystarczającą gratyfikacją za szczególne osiągnięcia.
Finansowe gratyfikacje pojawiają się w szkole raz-dwa razy w roku, więc to nie one decydują o zaangażowaniu nauczycieli i chęci do podejmowania kolejnych wyzwań. Dostrzeżenie dobrze wykonanego zadania przez kolegę i wyrażenie aprobaty w obecności innych, docenienie przez dyrektora, podziękowanie rodzica czy ucznia wpływają na zaspokojenie potrzeby uznania, której każdy z nas oczekuje.
Motywacja odgrywa ogromną rolę w pracy zawodowej, w życiu prywatnym czy każdej innej działalności człowieka. Czy jesteśmy uczniami czy pracownikami, rodzicami lub dziećmi z chęcią przyjmiemy pochwałę, podziękowanie za to, co zrobiliśmy. Aprobata naszych działań wyrażana przez innych zachęca nas do podejmowania kolejnych wyzwań.
Wydaje się naturalnym chwalenie dzieci za włożony w pracę wysiłek czy doskonale napisaną pracę. Nauczyciel wie, jak dopingująco działa na ucznia jego uznanie. Widzi jego szczery uśmiech, zapał w wykonywaniu kolejnych zadań. Nauczyciel wie, że czasami trzeba wzmocnić słowne uznanie, stosując inne zabiegi, które utrzymują wysoki poziom wykonywanych przez uczniów prac.
Podobnie jest w pracy dyrektora i jego oddziaływaniu na nauczycieli. Dorośli również czekają na uznanie ze strony przełożonego. Pochwała i podziękowanie za zrealizowanie projektu powoduje, że czujemy się dowartościowani, rozmawiamy o tym z innymi, wręcz chwalimy się, że taka sytuacja miała miejsce. Jest to dla nas powód do dumy, odczuwamy satysfakcję. Dodatkowa gratyfikacja potwierdza, że robimy coś ważnego dla placówki, identyfikujemy się z nią, nie myślimy o zmianie pracy, jesteśmy lojalni w stosunku do dyrektora i współpracowników.
Renata Mreńca – uczestniczka Kursu Kwalifikacyjnego Zarządzanie Oświatą organizowanego przez Instytut Kształcenia EKO-TUR
