My, socjoterapeuci, jak wszyscy pozostali specjaliści pracujący w innych nurtach, stosujemy pewne ułożone i zaplanowane zasady w pracy. Chciałabym je opisać, gdyż z powodzeniem można je przenieść do pracy każdego wychowawcy klasy, bo ich siła tkwi w prostocie. Należą do nich:
- Zasada afirmacji,
- zasada nawiązania osobistego i bliskiego kontaktu z dziećmi,
- zasada otwartości,
- zasada istnienia ważnych z punktu widzenia celów zajęć norm.
Zasada afirmacji polega na dostrzeganiu i podkreślaniu osiągnięć, dobrych cech i zalet oraz zdolności drugiego człowieka. A te możemy przecież znaleźć w każdym. W trakcie zajęć czy lekcji należy dążyć, aby afirmacja była głównym sposobem odnoszenia się do dziecka. W przypadku niektórych uczniów świadomie rezygnuje się z krytyki, wytykania błędów, wskazywania wad i niedociągnięć, a zamiast tego podkreśla się dobre cechy, osiągnięcia, nawet małe. Naukowo udowodniono, iż wzmacnianie pozytywne ma ogromny wpływ na motywację do zmiany, na zaangażowanie w pracy, nauce. W pewnym eksperymencie brali udział nauczyciele przez trzy miesiące. Przez ten czas mieli przy sobie pagery, które co 5 min. przypominały im, aby skierować do kogoś z klasy jedną pozytywną informację. Pod koniec eksperymentu zaobserwowano wzrost motywacji i zaangażowania na lekcjach u uczniów. Pokazał on, że tak naprawdę potrzebna jest zmiana pewnych nawyków i przyzwyczajeń, a efekty mogą być zaskakujące.
Druga zasada sprowadza się do stworzenia atmosfery zaufania, bezpieczeństwa, pogodnych relacji między osobą prowadzącą, nauczycielem czy wychowawcą a dziećmi i młodzieżą. Należy zbudować takie relacje, aby dzieci wiedziały, że w osobie dorosłej mają sojusznika w pokonywaniu trudności, słabości. Aby mogło to być możliwe, dorosły musi wykazać zainteresowanie każdym dzieckiem, jego niepowtarzalną indywidualnością, jego życiem, problemami, zainteresowaniami. Bliskie relacje z dziećmi dają im możliwość podzielenia się radościami, troskami oraz odreagowania emocjonalnego. Bliski kontakt z dziećmi daje również podstawę do modelowania zachowań opartych na bezpieczeństwie i sympatii. Korygująca funkcja zasady osobistego bliskiego kontaktu polega na tym, że dzieci mają szansę doznania radości, czują się zauważone, potrzebne, lubiane, ważne.
Pewien uczeń powiedział do swojego nauczyciela: „Panie profesorze, jak Pan chce trafić do mojego umysłu, musi Pan najpierw trafić do mojego serca”. Myślę, ze ta wypowiedź w pełni oddaje istotę powyższej zasady, jakże ważnej w procesie wychowawczo – dydaktycznym. Każda zmiana, szczególnie zachowania u uczniów zachodzi poprzez relację z nauczycielem, ale pod warunkiem, ze jest ona dobra.
Trzecia zasada pozwala na wzajemne przyjmowanie i przekazywanie informacji, dzielenie się doświadczeniami i wyrażanie emocji. Prowadzący czy wychowawca zapewnia każdemu dziecku możliwość ujawniania ważnych dla niego spraw i uczy dzieci słuchania i okazywania szacunku dla doświadczeń i przeżyć drugiej osoby. Nie jest łatwe wdrożenie tej zasady w życie klasy, ale warto podjąć wysiłek w tym kierunku, gdyż osiągniemy pełną integrację grupy, możliwość wspólnego rozwiązywania problemów, konfliktów i innych trudnych spraw. Dzieci będą też mogły nauczyć się wzajemnego wspierania siebie, pomagania jak wspólnego radowania się.
Ostatnia zasada pokazuje, iż istnienie norm i zasad jest związane z bezpieczeństwem i wyrazem troski ze strony prowadzącego, wychowawcy. Wskazuje na to, że są wartości, które muszą być przestrzegane podczas lekcji i zajęć. Istotne jest również to, by dzieci zrozumiały, iż normy nie są wymierzone przeciwko ich wolności i swobodzie, ale zapewniają im pełne bezpieczeństwo oraz regulują współistnienie w klasie.
Zasada ta pozwala stworzyć i przyjąć poprzez podpisanie się pod regulaminem przez każdego uczestnika norm jakie będą panowały podczas lekcji. Ważne, aby wisiały w klasie w widocznym miejscu. Oczywiście to nie koniec pracy, by uczniowie przyjęli do siebie owe zasady i je przestrzegali, ale o pracy z normami, by zaszedł proces ich uwewnętrznienia napiszę państwu w następnym tekście.
