Ocenianie w modelu „Edukacji dla wszystkich”
Ocenianie obejmuje:
- ocenę funkcjonalną odnoszącą się do całościowego funkcjonowania ucznia (proces),
- pomiar dydaktyczny wyrażający stopień opanowania zakładanych w podstawie programowej treści kształcenia oraz zachowania ucznia (etap procesu)
- poziom kluczowych kompetencji, określonych w Profilu kompetencyjnym absolwenta.
Głównym celem tak rozumianego oceniania jest wspieranie rozwoju każdej osoby uczącej się, nabywania przez nią wiedzy i umiejętności przedmiotowych oraz kompetencji kluczowych.
W nowym modelu proponuje się określić je jako ocenianie dla rozwoju lub ocenianie włączające.
W aktualnych regulacjach ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia polega na:
- rozpoznawaniu przez nauczycieli poziomu i postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności w stosunku do wymagań określonych
w podstawie programowej kształcenia ogólnego, - lub efektów kształcenia i kryteriów weryfikacji w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego,
- oraz wymagań edukacyjnych wynikających z realizowanych w szkole programów nauczania,
Ocenianie bieżące z zajęć edukacyjnych ma na celu monitorowanie pracy ucznia oraz przekazywanie uczniowi informacji o jego osiągnięciach edukacyjnych pomagających
w uczeniu się, poprzez wskazanie, co uczeń robi dobrze, co i jak wymaga poprawy oraz jak powinien dalej się uczyć.
Ocena musi zatem przekładać się na strategię działania, a nie być jedynie numerycznym podsumowaniem jakiegoś działania.
Ocena ma nie tylko informować, czego ktoś się nauczył, ale w jaki sposób może to zrobić. Jednocześnie opracowanie skutecznej strategii opanowania wymagań edukacyjnych musi być poprzedzone rozpoznaniem możliwości, predyspozycji i preferencji każdej osoby uczącej się.
Konstruktywne stawianie ocen wymaga rozpoznania potencjału rozwojowego i barier
w uczeniu się.
Bez komplementarnego wsparcia w zakresie wykorzystania oceny funkcjonalnej ocena wyrażona stopniem staje się tylko nieudaną próbą zmierzenia za pomocą tego samego narzędzia zupełnie odmiennych, niewspółmiernych zjawisk.
Ocenianie dla rozwoju zakłada, że w procesie realizacji podstawy programowej uczniowie są włączani w planowanie sposobów realizacji celów kształcenia, a następnie we wspólną ocenę tego, czego się nauczyli (współodpowiedzialność za proces uczenia się).
Wdrażane są metody i formy pracy zachęcające uczniów
- do samodzielnej oceny swoich prac i wykonanych zadań,
- oraz sposoby uczestniczenia w ocenie koleżeńskiej,
- podsumowaniu efektów własnej nauki (np. w postaci portfolio).
W procesie oceniania dla rozwoju racjonalnie uwzględnia się czynniki, które mają wpływ
na osiągnięcia osób uczących się:
a) okres rozwojowy osoby uczącej się,
b) wiedzę i umiejętności zdobyte w okresie wcześniejszym,
c) bariery ograniczające dostęp do treści nauczania i utrudnienia spowalniające tempo uczenia się,
d) cechy emocjonalności osoby,
e) aspiracje i cele osobiste w edukacji osoby uczącej się,
f) długoterminowe cele kształcenia.
Celami oceniania dla rozwoju są:
- dostarczanie uczniowi, jego rodzicom i nauczycielom informacji o postępach
i osiągnięciach edukacyjnych, - zachowaniu ucznia,
- indywidualnym przebiegu rozwoju oraz indywidualnych postępach ucznia
w nabywaniu wiedzy i umiejętności, określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego i/lub kształcenia w zawodzie oraz programach nauczania, - tempie pracy i poziomie zaangażowania ucznia w realizację celów edukacyjnych
i rozwojowych; - wspieranie rozwoju ucznia.
Ocenianie dla rozwoju to ciągły proces udzielania adekwatnych informacji zwrotnych. Informacje te muszą być dostosowane do ich głównego odbiorcy,
z uwzględnieniem czynników osobowych i kontekstu społecznego, bez etykietowania
i piętnowania osób ocenionych.
