Odpowiedzialność porządkowa dotyczy wszystkich pracowników szkoły lub placówki oświatowej. Uprawnionym do stosowania kary jest pracodawca, czyli dyrektor szkoły.
Wynika z zapisów w Kodeksie pracy:
Art.108 § 1 – nieprzestrzeganie organizacji i porządku pracy
Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować:
- karę upomnienia
- karę nagany
- karę pieniężną
Odpowiedzialność porządkowa dotyczy w szczególności:
I. Organizacji i porządku w procesie pracy określonych w:
- statucie szkoły,
- regulaminie rady pedagogicznej,
- regulaminie pracy (w tym zasady usprawiedliwiania nieobecności, punktualne rozpoczynanie i kończenie zajęć edukacyjnych, sprawowanie opieki podczas imprez i uroczystości szkolnych, przestrzeganie instrukcji o organizacji sprawdzianu lub egzaminów),
- innych regulaminach (np. regulaminie dyżurów),
- zarządzeniach dyrektora wydane w oparciu o obowiązujące przepisy.
II. Przepisów bhp i p.poż określonych w:
- Procedurach bezpieczeństwa,
- regulaminach pracowni, np. instrukcja korzystania z urządzeń elektrycznych itp.
Art. 108 §2. Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy – pracodawca może stosować karę pieniężną.
§3. Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń, o których mowa w art.87 § 1 pkt 1-3 (świadczenia alimentacyjne, egzekucyjne, zaliczki udzielone pracownikowi).
§4. Wpływy z kar pieniężnych przeznacza się na poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.
Odpowiedzialność porządkowa – Terminy
art. 109 § 1 – przedawnienie
Kara nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia.
art. 109 § 2 i 3 – obowiązek wysłuchania pracownika
Kara może być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika. Jeżeli z powodu nieobecności w zakładzie pracy pracownik nie może być wysłuchany, bieg dwutygodniowego terminu przewidzianego w § 1 nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się pracownika do pracy.
Kryteria karania
Przy stosowaniu kary porządkowej bierze się pod uwagę w szczególności:
- rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych,
- stopień winy pracownika,
- jego dotychczasowy stosunek do pracy.
art. 110 – zawiadomienie pracownika o zastosowanej karze
O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informując go o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Odpis zawiadomienia składa się do akt osobowych pracownika.
art. 112 kp – sprzeciw ukaranego
§1. Jeżeli zastosowanie kary nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa, pracownik może w ciągu 7 dni od dnia zawiadomienia go o ukaraniu wnieść sprzeciw. O uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu decyduje pracodawca po rozpatrzeniu stanowiska reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej. Nieodrzucenie sprzeciwu w ciągu 14 dni od dnia jego wniesienia jest równoznaczne z uwzględnieniem sprzeciwu.
§2. Pracownik, który wniósł sprzeciw, może w ciągu 14 dni od dnia zawiadomienia o odrzuceniu tego sprzeciwu wystąpić do sądu pracy o uchylenie zastosowanej wobec niego kary.
§3. W razie uwzględnienia sprzeciwu wobec zastosowanej kary pieniężnej lub uchylenia tej kary przez sąd pracy, pracodawca jest obowiązany zwrócić pracownikowi równowartość kwoty tej kary.
Art. 113 kp – zatarcie kary
§1. Karę uważa się za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa się z akt osobowych pracownika po roku nienagannej pracy. Pracodawca może, z własnej inicjatywy lub na wniosek reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, uznać karę za niebyłą przed upływem tego terminu.
§2. Przepis § 1 zdanie pierwsze stosuje się odpowiednio w razie uwzględnienia sprzeciwu przez pracodawcę albo wydanie przez sąd pracy orzeczenia o uchyleniu kary.
Uprawnienia pracownika w związku z nałożoną karą porządkową
- prawo do wniesienia w ciągu 7 dni od zawiadomienia o ukaraniu sprzeciwu;
- podjęcie przez pracodawcę decyzji w zakresie sprzeciwu następuje dopiero po uprzednim rozpatrzeniu stanowiska organizacji związkowej reprezentującego pracownika;
- nieodrzucenie sprzeciwu przez pracodawcę w terminie 14 dni od dnia jego złożenia traktuje się jak jego uwzględnienie;
- w przypadku odrzucenia sprzeciwu, prawo do wystąpienia z wnioskiem do sądu pracy o uchylenie kary;
- obowiązek zwrotu przez pracodawcę kwoty kary pieniężnej w przypadku uwzględnienia sprzeciwu lub uchylenia kary przez sąd.
Odpowiedzialność porządkowa nauczycieli – przykłady:
- nieobecność nieusprawiedliwiona w pracy (na zebraniu rady pedagogicznej, zebraniu z rodzicami), spóźnianie się do pracy;
- naruszenie obowiązku zapewnienia uczniom bezpieczeństwa, wychodzenie z lekcji, pozostawianie uczniów bez opieki;
- nieprawidłowe prowadzenie dokumentacji szkolnej (brak wpisów tematów, niewypełnianie arkuszy itp.);
- niepełnienie dyżurów podczas przerw między lekcjami;
- nieustalenie przewidywanych ocen semestralnych, rocznych w terminie określonym w statucie;
