Praca w grupach w szkole ma wiele zalet. Często jednak nastręcza sporo problemów i nauczyciele wzbraniają się przed taką formą pracy. Na co warto zwrócić uwagę?
Liczebność grupy
Liczba osób w grupie ma duży wpływ na skuteczność wspólnej nauki.
W niewielkiej grupie każdy musi się bardziej angażować, przez co na ogół wszyscy pracują efektywniej. Z tego względu najkorzystniejsza jest „wymiana w parach”, która zmusza do słuchania z zaangażowaniem i wypowiadania opinii. Ponadto metoda ta sprzyja sprawnemu rozpoczęciu pracy i koncentracji, (co jest szczególnie cenne ze względu na uczniowskie problemy z koncentracją). Praca w parach ułatwia budowanie relacji opartych na wzajemnym szacunku, ponieważ możliwość kontaktu wzrokowego sprzyja szczerości wypowiedzi.
Gdy jakaś para nie jest w stanie poradzić sobie z zadaniem, zachęcamy do współpracy z drugą parą. Trzeba o takiej możliwości powiedzieć jeszcze przed utworzeniem par i przypomnieć, aby wszyscy odnosili się do siebie z życzliwością.
Gdy uczniowie pracują w trójkę, zazwyczaj dwoje z nich dogaduje się lepiej i wtedy trzecia osoba może czuć się odsunięta. Z tego powodu praca w trójkach jest korzystna przy zadaniu wymagającym podejścia twórczego i zaangażowania potencjału większej liczby uczniów.
Grupy czteroosobowe zapewniają różnorodne pomysły i punkty widzenia. Parzysta liczba uczniów w grupie sprzyja też rozwijaniu przyjacielskich więzi.
Praca w grupach liczniejszych niż cztery osoby prowadzi z reguły do bierności niektórych ich członków. Nawet, jeśli czas na wypowiedzi jest rozdzielany między uczestników po równo, to i tak są momenty, w których każdy z nich musi siedzieć cicho. Zaangażowanie w lekcję spada przez to gwałtownie.
Dobór członków grupy
- swobodny dobór
Wybór pary najlepiej pozostawić samym uczniom. Najlepiej powiedzieć: Dobierzcie się w pary z kimś, kogo macie w pobliżu. Start. Czasami można zachęcić uczniów do pracy z kimś innym niż zwykle, prosząc, by usiedli z osobą, z którą dawno nie pracowali.
Swobodny dobór w grupy ma wiele zalet. Jedynie na początku zajmuje trochę czasu, po kilku próbach grupy tworzą się błyskawicznie. Ponadto swobodny wybór uczy podejmowania inicjatywy w sytuacjach społecznych. Czasami jednak pojawiają się pewne trudności.
Oto kilka najczęściej spotykanych problemów:
Problem 1. Grupy zawsze dobierają się w ten sam sposób. Zaczynają tworzyć się kliki.
Rozwiązanie: Można wyjaśnić uczniom, że każdy czasem boi się zmian. Gdy jednak zaryzykuje i zaprosi do współpracy kogoś innego, zwykle okazuje się, że obawy były nieuzasadnione. Można zachęcić uczniów słowami: Dzisiaj zdobądźcie się na odwagę i zaproście do pary osobę, z którą dotąd nie pracowaliście.
Problem 2. W klasie jest jeden uczeń, z którym nikt nie chce pracować. Wiele razy trzeba było znajdować mu grupę.
Rozwiązanie: Można spróbować porozmawiać na osobności z kilkoma uczniami wyróżniającymi się życzliwością. Poprosić, żeby od czasu do czasu zaprosili do swojej grupy nowe osoby do współpracy. Zależnie od tego, co uzna się za najkorzystniejsze dla często pomijanego ucznia, można wymienić jego nazwisko lub nie.
Problem 3. Kilkoro uczniów w czasie przeznaczonym na pracę w grupach nie zajmuje się lekcją, tylko rozmawia na inne tematy.
Rozwiązanie: Strofowanie i wymówki mogą przynieść odwrotny efekt. Gdy zdarzy się to po raz pierwszy, najlepiej nie reagować. Kiedy zdarzy się po raz drugi, nauczyciel powinien powiedzieć stanowczo, ale bez złości, po prostu jako osoba odpowiedzialna w klasie za naukę: Proszę natychmiast zabrać się do pracy. Jeśli to nie poskutkuje, prosi osoby z tej pary, by na najbliższe dwa tygodnie wybrały sobie innych uczniów do współpracy i podkreśla, że polecenie wynika z troski o jakość uczenia się wszystkich uczniów. Nie powinno się dawać ostrzeżeń w rodzaju: Przesadzę was, jeśli nie zabierzecie się do pracy. Uczniowie traktują je jako groźbę, a groźby na ogół prowadzą do dalszych kłopotów.
Problem 4. Słabsi uczniowie siadają razem i w efekcie nie są w stanie wykonać niektórych zadań.
Rozwiązanie: Czasami należy poprosić uczniów, żeby następnym razem wybrali sobie kogoś innego do pary. Zazwyczaj jednak po prostu należy przypomnieć, że mogą poprosić o pomoc innych. W miarę wzrostu poczucia bezpieczeństwa w klasie słabsi uczniowie przestają ograniczać swoje wybory do innych słabszych uczniów. Poza tym słabi uczniowie często okazują się najlepszymi pomagającymi i z tego względu nie zawsze warto przeciwdziałać temu zjawisku.
