Kim powinien być lider? W jaki sposób scharakteryzować osobę, która pełni funkcję dyrektora szkoły i z jednej strony, odpowiada za organizację placówki edukacyjnej, ma wizję i dalekosiężny plan działania, a z drugiej, jej podstawowym zadaniem jest ciągła dbałość o budowanie sprawnie działającego zespołu nauczycieli.
Jim Collins w swojej niekwestionowanej „biblii biznesu” – „Od dobrego do wielkiego” wskazuje na pojęcie tzw. przywództwa piątego stopnia.
Pięć poziomów przywództwa:
Poziom 1 – Bardzo zdolna jednostka, czyli osoba, która ma naturalne predyspozycje, talent, wiedzę i umiejętności. Potrafi radzić sobie z wyzwaniami organizacji pracy, a dzięki temu wnosi swój indywidualny wkład w rozwój organizacji.
Poziom 2 – Wspierający członek zespołu, czyli osoba, która świadomie kontrybuuje na rzecz pracy zespołu. Efektywnie współpracuje z innymi, przekładając interes zespołu i cel zespołowy nad własnymi korzyściami.
Poziom 3 – Kompetentny menedżer, czyli osoba, która potrafi w taki sposób zorganizować pracę ludzi oraz pracę całej jednostki, że osiąga ona założone cele i jest efektywna w swoim działaniu.
Poziom 4 – Skuteczny przywódca, czyli osoba, która oprócz oczywistych kompetencji organizacyjnych ma również wizję swojego działania i dostrzega, że jej realizacja nie jest możliwa w pojedynkę. Potrafi pobudzać i wzmacniać zaangażowanie członków swojego zespołu i jest zdeterminowany do tego, aby osiągnąć założone cele.
I w końcu Poziom 5 – Przywódca 5 poziomu, czyli osoba, która potrafi skuteczniej niż inni tworzyć efektywne organizacje poprzez unikalne połączenie pokory i skromności z determinacją i zdecydowaniem.
Piramida, o której pisze Collins przesuwa kompetencje skutecznego lidera od wiedzy i umiejętności, poprzez zdolność do ich zastosowania w praktyce, pracę zespołową, umiejętność tworzenia wizji, aż po skromność. Dlaczego właśnie ta cecha według Collinsa prowadzi liderów do najwyższego poziomu?
Największym wrogiem prawdziwego, humanistycznego i opartego na wartościach przywództwa jest ego. Często to właśnie skupienie się na własnej osobie, bezwzględne dążenie do sukcesów, konieczność zaspokojenia własnych potrzeb bycia docenianym i uwielbianym przez tłumy wyklucza prawdziwe przywództwo. Osoba, która jest podporządkowana tylko i wyłącznie własnemu ego, szybko zapomni o prawdziwej potrzebie służenia innym, zapomni o nadrzędnym celu, jaki przyświecał całej organizacji. Właśnie z tego powodu wskazana przez Collinsa skromność jest wpisana w DNA prawdziwego lidera.
Lider, przywódca 5 poziomu, kierujący się wartościami funkcjonuje po to, aby móc służyć innym osobom, w tym przede wszystkim członkom swojego zespołu. Dzięki takiej postawie ludzie mogą mieć poczucie, że ich lider stanowi źródło wsparcia. Dzięki skromności i zdolności dostrzegania większej korzyści organizacji i zespołu nad korzyścią własną umożliwia liderowi wejście na poziom przywództwa, który będzie predykatorem dynamicznego rozwoju i zmiany, przekraczania granic i osiągania ponadprzeciętnych rezultatów. Model ten jednak zadziała tylko wtedy, kiedy docenienie przez innych jest rezultatem podejmowanych przez lidera działań, a nie celem samym w sobie.
Marzena Janiszewska – uczestniczka Kursu Zarządzania Oświatą organizowanego przez Instytut Kształcenia EKO-TUR, Niepubliczną Placówkę Doskonalenia Nauczycieli
