Jedną z najbardziej rozpowszechnionych teorii wyjaśniających źródła zachowań agresywnych jest teoria instynktu, która zakłada, że agresja wywołana jest przez biologiczne impulsy. Źródłem agresji, zgodnie z tą teorią, są hormony, wrodzona chęć dominacji. W tym przypadku poleca się umożliwić uczniom rozładowanie „nadwyżki energetycznej” przez sport. Jeśli ucznia instynktownie ciągnie do bójek, niech ćwiczy sztuki walki. Lepiej, żeby taki uczeń rozładowywał napięcie na sali gimnastycznej niż miałby to robić za rogiem szkoły.
Kolejna teoria odwołuje się do modelu reagowania frustracją na przeszkodę. Gniew wywołuje we mnie fakt, że z jakimś problemem nie mogę sobie poradzić. Każdy z nas zna uczucie, w którym nasza bezsilność wywoływała agresję. W tym wypadku ważne jest stosowanie wzmocnień pozytywnych, nauczenie ucznia samokontroli emocji lub stosowanie ćwiczeń relaksacyjnych.
Behawioryści stoją na stanowisku, że agresji uczymy się już jako małe dzieci. Wielu z nas ma w głowie następującą scenę, dziecko, chcąc wymusić na mamie czy tacie kupno lizaka, kładzie się na podłodze sklepu, tupie, krzyczy i wali pięściami albo w rodzica, albo w podłogę. Oczywiście ulegając tej histerii i kupując lizaka, uczymy młodego człowieka, że agresja jest skuteczną drogą do osiągnięcia celu. Mając na uwadze tę konstatację, należy dziecku wyznaczać jasne granice i wzmacniać zachowania pożądane, zaś wyciągać konsekwencje, kiedy przekroczone zostają normy społeczne.
Zwolennicy teorii poznawczej wskazują, że agresja jest objawem zaburzenia kontaktów międzyludzkich i bierze się z pewnej interpretacji rzeczywistości, dlatego bardzo ważne jest poznanie mechanizmów agresji, zrozumienie jej negatywnych skutków oraz rozpoznawanie u siebie tych momentów, w których tracimy panowanie nad sobą.
Na koniec należy także wspomnieć o teorii psychoanalitycznej. Koncepcja ta głosi, że agresja jest reakcją na nieuświadomione lęki i wyrasta z niskiego poczucia własnej wartości. W związku z tym należy unikać wysyłania takich komunikatów, które mogą być zagrażające dla tożsamości drugiego człowieka.
Na podstawie niniejszego dorobku psychologów możemy sformułować parę ważnych rad:
- Uczniów trudnych angażuj w dodatkowe zajęcia sportowe, akcentując jednocześnie rolę szlachetnego współzawodnictwa w rozwoju człowieka.
- Ucz samokontroli emocjonalnej.
- Stosuj ćwiczenia relaksacyjne.
- Pokaż, że agresja to nieskuteczne narzędzie osiągania celów.
- Mów o skutkach i mechanizmach agresji.
- Unikaj zachowań agresywnych wobec innych ludzi.
- Wzmacniaj poczucie własnej wartości uczniów.
Pamiętaj, małe psy szczekają, duże nie muszą.
