Część I: https://edurada.pl/raport-z-realizacji-projektu-edukacji-wlaczajacej-cz-i/
Edukacja dla wszystkich zakłada, że zróżnicowanie potrzeb edukacyjnych uczniów jest zjawiskiem naturalnym, które stanowi wyzwanie dla systemu edukacji i jest jednocześnie jego kapitałem. W prawie oświatowym brakuje definicji pojęcia „edukacja włączająca”, chociaż funkcjonuje ona w języku codziennym. Brak uwspólnionej terminologii skutkuje licznymi nieporozumieniami, ograniczającymi włączanie do głównego nurtu edukacji tylko uczniów z niepełnosprawnościami. Generalnie edukacja włączająca, rozumiana w wąskim zakresie, jest faktem statystycznym: ok. 70% dzieci z niepełnosprawnościami uczy się w szkołach ogólnodostępnych. Edukacja włączająca, wychodząc z założenia, że WSZYSKIE dzieci mogą i mają prawo uczyć się w szkołach ogólnodostępnych, najbliższych miejsca zamieszkania – koncentruje się na tym, jak je efektywnie uczyć i jak zapewnić im poczucie przynależności do zbiorowości szkolnej. Idea edukacji włączającej opiera się na społecznym modelu niepełnosprawności, w myśl którego, to nie dziecko należy zmieniać i przystosowywać do systemu szkolnego, lecz odwrotnie – szkoła i system nauczania muszą się zmienić tak, by wyjść naprzeciw indywidualnym potrzebom wszystkich dzieci – i sprawnych i niepełnosprawnych. Włączanie nie oznacza więc asymilacji, tzn. podciągania wszystkich dzieci do jednego wzorca. Różnorodność jest tu zasobem, a nie przeszkodą i trudnością. Podstawową zasadą jest elastyczność, czyli uznanie, że dzieci mogą uczyć się w różnym tempie, a nauczyciele powinni umieć wspierać ich naukę w sposób dostosowany do ich zróżnicowanych potrzeb, uzdolnień i tempa rozwoju. Proponuje się odejście od wyjaśniania potrzeb edukacyjnych w modelu medycznym, gdzie potrzeby te postrzegane są jako uwarunkowane przede wszystkim lub wyłącznie cechami jednostki (najczęściej dysfunkcjami, zaburzeniami, niepełnosprawnością), na rzecz podejścia biopsychospołecznego oraz uznania kształcenia w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych jako podstawowej, głównej formy organizacji kształcenia dla wszystkich osób uczących się, w tym z niepełnosprawnościami.
Celem edukacji dla wszystkich jest tworzenie dostępnego środowiska uczenia się, sprzyjającego indywidualnemu rozwojowi i postępom każdego ucznia w osiąganiu zakładanych efektów kształcenia, z uwzględnieniem konstruktywnych relacji społecznych i troski o dobro wspólne. Zaprojektowane i wdrażane etapowo zmiany wymagają odejścia od traktowania wsparcia psychologiczno-pedagogicznego jako usługi dodatkowej, która ma kompensować nieadekwatność działań przedszkola i szkoły w standardzie kształcenia (bez zmiany samego standardu). To kompleksowe spojrzenie na funkcjonowanie całego systemu edukacji na jego różnych poziomach i etapach – od przedszkola/szkoły po szczebel centralny; od wczesnego dzieciństwa, po wejście absolwenta na rynek pracy lub podjęcie studiów wyższych oraz kształcenie ustawiczne dorosłych. Zmiany te oprócz niezbędnych formalnych decyzji wymagają zmiany mentalnej – innego niż dotychczas myślenia i postrzegania naszych uczniów i wychowanków. Wymagają zindywidualizowanego traktowania każdego ucznia jako odrębnej jednostki – z zasobami, możliwościami, ograniczeniami i potrzebami. To wymaga wiedzy, dobrego przygotowania oraz szerokich kompetencji wszystkich odpowiedzialnych za proces edukacji i wychowania młodego pokolenia. Zaczynamy od wsparcia tych, który są najbliżej dzieci i młodzieży – od nauczycieli, pedagogów i wychowawców.
Autorki:
dr Krystyna Budzianowska,
Mariola Piątek,
Ewa Szymczyk,
Anna Miłkowska,
Justyna Plebanek,
Anna Dudek-Janiszewska,
Ewa Bochenek
