Współczesny świat oraz postępujący rozwój nauki i techniki stawia przed dyrektorem wiele zadań i przypisuje mu wiele funkcji. Duże wrażenie robi przede wszystkim ogrom obowiązków, jakie nakłada na barki współczesnego dyrektora dzisiejsza rzeczywistość. Kwalifikacje, w które musi być wyposażony dzisiejszy dyrektor, obejmują kilka najważniejszych dziedzin wiedzy: ekonomię, prawo, zasady marketingu i zarządzania oraz gospodarowanie zasobami ludzkimi. Często staje on wobec problemu rozstrzygania sprzecznych interesów różnych grup społecznych i zawodowych: nauczycieli, uczniów, rodziców, a także oczekiwań władz samorządowych i oświatowych. W tym wypadku nie wystarczy już wiedza pedagogiczna zdobyta nawet w najbardziej renomowanych uczelniach, konieczne jest poznanie teorii i praktyki organizacji i zarządzania oraz ogromne doświadczenie na stanowiskach związanych z kierowaniem ludźmi.
Oczywistym jest, że prawo oświatowe narzuca dyrektorowi pewne zadania i wymagania niezbędne do prawidłowego zarządzania szkołą, ale nie stanowią one istoty pracy dyrektora i sukcesu jego szkoły. Wyznaczają one niewątpliwie pewne standardy pracy szkoły i są pomocne w realizowaniu misji szkoły. Niemniej nie mogą przysłaniać tego co najważniejsze czyli ucznia i pracy na jego rzecz.
Dyrektor jako lider zmiany
Sukces szkoły wiąże się nierozerwalnie z osobą dyrektora, z jego kreatywnością i innowacyjnością. W coraz większym stopniu jego rola nie ogranicza się tylko i wyłącznie do obrębu samej szkoły, ale dotyczy także bycia partnerem w strategii rozwoju lokalnej społeczności. Osoba pełniąca funkcje dyrektora szkoły powinna rozumieć kontekst strategii lokalnych oraz mieć świadomość roli szkoły w realizacji ich założeń. Dyrektor szkoły staje się tym samym zarówno liderem jak i animatorem zmiany w swoim środowisku lokalnym. Jest to osoba która rozumie potrzebę zmian i szukania najbardziej odpowiednich metod współdziałania z otoczeniem, bez którego trudno mówić o efektywnym kształceniu. Powinny to być relacje współpracy z innymi szkołami, samorządem terytorialnym, organizacjami pozarządowymi. Współczesna szkoła powinna wychodzić możliwie szeroko poza obręb własnych murów i stanowić miejsce przyjazne dla nowych idei, budowania odpowiedzialności obywatelskiej, lokalnej wśród uczniów, ale i rodziców. Zadanie to staje się bardzo wyraźne i klarowne w obliczu wciąż napływających masowo uczniów i rodziców do stolicy. Brak przywiązania do szkoły, miejsca zamieszkania, a w konsekwencji do ojczyzny pokazuje kluczową rolę dyrektora w integracji środowiska lokalne. Zaszczepienie szeroko rozumianego patriotyzmu lokalnego przypisuje się szkole i rodzinie.
Dyrektor uczący się permanentnie
Dzisiejsze czasy charakteryzuje wymóg ciągłego podnoszenia własnych kwalifikacji. Dotyczy to także kadry zarządzającej samych szkół. Dyrektor powinien tworzyć swoisty wzorzec w tym względzie, dawać pozytywny przykład do naśladowania, ale i tworzyć warunki do rozwoju własnych nauczycieli. Wszystko to mieści się w obrębie koncepcji społeczeństwa uczącego się przez całe życie. W gestii dyrektora szkoły leży czuwanie nad rozwojem swojej kadry i personelu, ciągłe wspieranie ich w poszukiwaniu tego co nowe, lepsze, jeszcze nieodkryte celem podnoszenia jakości kształcenia. Ważnym sposobem oddziaływań dyrektora szkoły na podwładnych jest „przykład idący z góry”. Dyrektor powinien być takim przełożonym, który sam zapoczątkowuje zmianę u siebie, dąży do wszechstronnego rozwoju, ma osiągnięcia zawodowe oraz chce i potrafi dzielić się nimi z podwładnymi. O jakości pracy dyrektora szkoły decyduje to, kim on jest, co myśli o sobie i swojej pracy, jak postrzega odgrywane przez siebie role, jak podnosi swoje kwalifikacje oraz jak dba o swój rozwój zawodowy.
Urszula Orzechowska
