Wizja szkoły powinna być jasna i inspirująca, powinna być obrazem przyszłości szkoły, wyznaczać cele i kierunki jej działania. Dobrze sformułowana wizja motywuje nauczycieli do pracy, wywołuje u nich pozytywne emocje.
Coraz częściej przywództwo kojarzy się z wizją. W przywództwie należy przekształcić wizję w wynik, a sprzyja temu przestrzeganie następujących zasad:
- Bądź pionierem, zachęcaj do innowacji i popieraj ludzi mających pomysły.
- Z entuzjazmem inspiruj innych do podzielania wspólnej wizji.
- Bądź graczem zespołowym, wspieraj wysiłki i uzdolnienia innych osób.
- Bądź dla innych wzorem, pokaż jak mogą i jak powinni postępować.
- Doceniaj osiągnięcia.
Budowanie wizji szkoły to proces, który może pomóc nauczycielom inaczej spojrzeć na szkołę, na jej możliwości rozwoju i cele, które sobie stawia. W procesie formułowania wizji istotne jest, by dyrektorzy, ustalając ważne dla szkół kierunki działania, uzgadniali z nauczycielami cele, jakie należy osiągnąć i omawiali zadania, które mają prowadzić do tych celów.
Dyrektorzy, którzy są skutecznymi przywódcami, postrzegają budowanie wizji szkoły jako zadanie dla wszystkich zainteresowanych szkołą. W pracach nad wizją kładą oni nacisk na to, aby brali w nich udział nie tylko nauczyciele szkoły, ale także rodzice uczniów i uczniowie. Takie działania mają sprzyjać temu, aby wszyscy zainteresowani edukacją w danej szkole mogli czuć się współtwórcami przyszłości szkoły. Tego rodzaju podejście sprzyja poszukiwaniu sojuszników wizji szkoły.
Jednym z zadań dyrektorów szkół jest pozyskanie nauczycieli na rzecz zmiany i przekonanie ich do zmiany.
Misja wg. Włodzimierza Piotrowskiego (2000) to „zestaw względnie trwałych dążeń, celów, na które zorientowane są lub powinny być działania podejmowane przez jej uczestników; to samookreślenie się organizacji poprzez odpowiedź na pytania:
- Po co organizacja istnieje?
- Do czego ma dążyć?
- Co ma osiągnąć?
- Czyje i jakie potrzeby powinna zaspokajać?
- Jakie jest jej społeczne posłannictwo?”
Misja to swoistego rodzaju „deklaracja programowa” danej organizacji. Misja w krótki, rzeczowy, ciekawy i inspirujący sposób wyraża to, co jest ważne dla organizacji. Wskazuje ona na fundamenty organizacji, czyli jej wartości i na stan, do którego organizacja zmierza.
Misja szkoły powinna być odbiciem roli, sensu istnienia szkoły, jej dążeń i celów. Mówi ona o tożsamości szkoły. Autorzy Irena Dzierzgowska i Stefan Wlazło (1996) przy okazji rozważań nad mierzeniem jakości pracy szkoły, stwierdzili, że misja szkoły „jest odpowiedzią na pytanie, po co nasza szkoła istnieje, jaka jest jej unikalność, co ją wyróżnia spośród innych podobnego typu”.
Misja szkoły ma dwa zasadnicze wymiary, z których jeden rozpościera się w szkole, drugi zaś wychodzi poza ramy szkoły i kieruje się na otoczenie szkoły. Misja wskazując na to, co jest ważne:
- w szkole, powinna być skierowana „do wewnątrz”, czyli wobec swoich uczestników,
- w otoczeniu szkoły, powinna mówić o tym, jaką misję szkoła spełnia „na zewnątrz” wobec swojego otoczenia.
W formułowaniu misji szkoły niewątpliwie potrzebna jest odpowiedź na szereg fundamentalnych pytań tj. jaki jest sens, cel istnienia szkoły oraz do czego szkoła ma dążyć. Dyrektor formułuje misję odnosząc się do tego, jaka jest rola szkoły w środowisku, w którym szkoła działa, jak kształtuje się odpowiedzialność szkoły oraz jakie ma ważne zadania do spełnienia, które są podejmowane dla dobra innych, nie tylko uczniów.
Misja szkoły komunikuje co dla szkoły jest ważne, na co kładzie się w szkole nacisk, co stoi w centrum zainteresowań w szkole, dokąd zmierza szkoła.
Adresatami każdej misji są przede wszystkim uczniowie. Nauczyciele natomiast muszą mieć poczucie misji rozumiane jako emocjonalne i głęboko osobiste zaangażowanie się na rzecz jej realizacji. Sama deklaracja misji nie wystarczy. Aby mogło się to udać nauczyciele powinni mieć poczucie przynależności do szkoły i być twórcami misji szkoły.
Warto zauważyć, że wizja różni się od misji. Misja określa, jak dojść do postawionego celu, natomiast wizja określa, do jakiego celu mamy zmierzać. A zatem dyrektor szkoły, będący jej liderem, zastanawia się nie tylko nad tym, w jakim kierunku szkoła zmierza, ale również w jaki sposób ta droga będzie przebiegać.
Judith Zubrzycka – uczestniczka Kursu Zarządzania Oświatą organizowanego przez Instytut Kształcenia EKO-TUR, Niepubliczną Placówkę Doskonalenia Nauczycieli
