Zaburzenia integracji sensorycznej u dzieci

Integracja sensoryczna (SI) jest procesem przetwarzania w mózgu informacji odbieranych przez zmysły naszego ciała oraz otoczenia w celu wykorzystania ich w codziennym życiu. To skomplikowany proces, podczas którego układ nerwowy człowieka odbiera informacje z receptorów wszystkich zmysłów, organizuje je i interpretuje tak, aby mogły być wykorzystane w działaniu.

Termin integracja pochodzi od łacińskiego słowa integratio, czyli ‘składanie całości’. Integracja w układzie nerwowym polega na tym, że komórka nerwowa (neuron) położona na danym piętrze układu zbiera i składa informacji z wielu neuronów leżących na niższym piętrze. Następnie – na coraz wyższych piętrach – stopień integracji jest coraz większy.

Integracja czynności zmysłowo-ruchowych to proces, w którym mózg przyjmuje, rozpoznaje, segreguje, interpretuje, integruje już z posiadanymi, rejestruje i koduje, aby odpowiedzieć właściwą reakcją.

Nieprawidłowości procesu SI objawiają się występowaniem specyficznych problemów i nazywane są zaburzeniami procesów integracji sensorycznej. W najczystszej postaci występują u dzieci z prawidłowym rozwojem intelektualnym, w innych przypadkach są zaburzeniami współistniejącymi. Dzieci z zaburzeniami tego typu wymagają specjalnej pomocy, między innymi postępowania nazywanego terapią zaburzeń integracji sensorycznej, czyli terapii SI.

W ramach w/w zaburzeń wyróżniamy:

  1. Niezręczność ruchową
  2. Minimalne zaburzenia czynności mózgu
  3. Rozwojową dyspraksję
  4. Rozwojowe zaburzenia koordynacji
  5. Zaburzenia regulacji procesów sensorycznych

Twórczynią neurobiologicznych podstaw teorii SI była dr Jean Ayres, która opracowała sposoby badania i terapii zaburzeń integracji układów zmysłów. Jej zdaniem, integracja rozwija się stopniowo, według kolejno przebiegających etapów:

W okresie prenatalnym najwcześniej na bodźce reagują zmysły:

  • Dotyku (eksterocepcja);
  • Równowagi (układ przedsionkowy);
  • Czucia głębokiego (propriocepcja);

Po urodzeniu w rozwoju współdziałania narządów zmysłów dr Ayres wyróżnia kolejne etapy:

Poziom I okres noworodkowy i pierwsze miesiące życia, w którym można zaobserwować:

-typowe odruchy bezwarunkowe,

-stopniowy rozwój pracy mięśni przeciw sile grawitacji (praca antygrawitacyjna), który przejawia się zmianą ułożenia ciała (postawy),

-początek współpracy mięśni poruszającymi gałkami ocznymi,

-dzięki pozytywnym doznaniom płynącym z układu dotykowego i równowagi podczas zabiegów pielęgnacyjnych i karmienia rozwija się więź uczuciowa z matką,

-zmysły dotyku, propriocepcji i równowagi coraz lepiej współpracują ze sobą.

Poziom II obejmuje:

-zmianę odruchów pierwotnych w coraz bardziej złożone reakcje i wykształcenie się odruchów dowolnych,

-początki rozwoju schematu ciała dzięki tworzeniu się czucia linii środkowej, czyli głównej osi ciała,

-powstającą koordynację ruchów między obu stronami ciała i początki własnej, ukierunkowanej aktywności, koncentracji uwagi i planowania ruchu,

-układ czucia powierzchownego (dotykowy, propriocepja) i narządów równowagi współpracują jeszcze ściślej.

Poziom III dotyczy:

-dalszego rozwoju celowej i dowolnej aktywności ruchowej,

-rozwój koordynacji wzrokowo-ruchowej i percepcji wzrokowej,

-współdziałania zmysłu słuchu i wzroku ze współpracującymi już ze sobą zmysłami dotyku, równowagi i czucia głębokiego.

Poziom IV rozwija się do końca okresu przedszkolnego, a wynikiem końcowym podstawowej integracji zmysłów powinno być osiągnięcie:

-zdolności do koncentracji;

-zdolności do organizacji wszelkich zamiarów, działań i własnych myśli,

-poczucia własnej wartości,

-opanowania,

-pewności siebie,

-zdolności do nauki, abstrakcyjnego myślenia i rozumowania,

-dominacji jednej strony ciała i półkuli mózgu,

-przyswojenia odpowiednich, obowiązujących w danej kulturze wzorców zachowania.

Jeśli na kolejnych etapach dziecko nie rozwinie pewnych umiejętności, podstawa rozwoju następnych może być niewłaściwa i wtedy pojawią się zaburzenia w umiejętnościach lub zachowaniu dziecka.

Add a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *