Rada Ministrów zaakceptowała propozycje Ministra Edukacji Narodowej i przedstawiła do konsultacji społecznych projekt zmian w Karcie Nauczyciela i w innych ustawach. Jak czytamy w komunikacie prasowym po posiedzeniu Rady Ministrów: „Podnoszenie jakości pracy szkoły poprzez: wzmocnienie motywacyjnego charakteru wynagrodzeń nauczycieli, zwiększenie roli doskonalenia umiejętności zawodowych nauczycieli zgodnie z potrzebami uczniów, poprawa organizacji pracy szkoły oraz włączenie rodziców w sprawy istotne dla szkoły w szerszym niż dotychczas zakresie to najważniejsze cele nowelizacji Karty Nauczyciela”.
Według rządu zmiany uporządkują pracę nauczycieli i szkół oraz zapewnią uczniom najlepsze warunki na zajęciach. Ważnym założeniem zmian jest poprawa komunikacji między kadrą pedagogiczną i rodzicami.
Nauczyciele, jako grupa zawodowa (około 660 tys. osób pracuje w charakterze nauczyciela) od wielu lat są pod rozliczani ze swojej pracy przez społeczeństwo. Co pewien okres czasu toczą się dyskusje na łamach prasy (inicjowane przez polityków różnych szczebli) dotyczące m. in. „przywilejów nauczycielskich”, czasu pracy, dodatków do wynagrodzeń, urlopów wypoczynkowych, uprawnień socjalnych.
Formułowane są poglądy, że Karta Nauczyciela coraz mniej przystaje do aktualnej rzeczywistości, chroni złych nauczycieli itp.
Biorąc te opinie pod uwagę Ministerstwo Edukacji Narodowej zaproponowało następujące zmiany:
1. Zmiana sposobu rozliczania środków wydatkowanych na wynagrodzenia nauczycieli
Średnie wynagrodzenie nauczycieli gwarantowane w ustawie Karta Nauczyciela nie zmieni się, natomiast pula środków przeznaczona na ten cel będzie mogła być dzielona na wszystkich nauczycieli łącznie, a nie – jak dotychczas – w ramach danego stopnia awansu zawodowego. Zasady naliczania i wypłacania jednorazowego dodatku uzupełniającego zostaną uelastycznione, dzięki czemu możliwe będzie wprowadzenie skuteczniejszych mechanizmów motywujących.
2. Ujednolicenie wysokości dodatku wiejskiego
Niezależnie od stopnia awansu zawodowego dodatek wiejski będzie wynosił 10 proc. kwoty bazowej określonej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej, obowiązującej w dniu 1 stycznia 2013 r. Doprecyzowana zostanie również zasada przyznawania tego dodatku – otrzymają go tylko nauczyciele świadczący pracę na terenie wsi lub miasta do 5.000 mieszkańców. Dodatek ten zostanie włączony do rozliczenia wynagrodzenia średniego.
3. Ograniczenie niektórych dodatków socjalnych
Projekt przewiduje stopniowe odejście od przyznawania dodatków socjalnych takich jak prawo do lokalu mieszkalnego, do użytkowania działki gruntu szkolnego, zasiłek na zagospodarowanie albo dodatek mieszkaniowy. Zakłada się, że zmiana zostanie dokonana z poszanowaniem praw nabytych. Oznacza to, że nauczyciele, którzy już korzystają z tych praw, nadal będą mogli z nich korzystać.
4. Doprecyzowanie zasad przyznawania 1 proc. na doskonalenie zawodowe nauczycieli
Zmiana zakłada ukierunkowanie środków przeznaczonych na doskonalenie zawodowe nauczycieli na formy doskonalenia związane z obszarami wynikającymi przede wszystkim z:
- kierunków realizacji przez kuratorów oświaty polityki oświatowej państwa, ustalonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania,
- wniosków i wyników nadzoru pedagogicznego oraz wyników egzaminów zewnętrznych,
- realizacji podstawy programowej,
- diagnozowania potrzeb uczniów,
- indywidualizacji procesu kształcenia.
5. Doprecyzowanie zasad udzielania urlopu wypoczynkowego
Projektowana zmiana zakłada doprecyzowanie przepisów dotyczących urlopu wypoczynkowego nauczycieli poprzez uelastycznienie możliwości korzystania z niego. Zasady precyzyjnie określają wymiar (47 dni roboczych w roku) oraz termin urlopu (dni wolne od zajęć lekcyjnych).
W rezultacie wprowadzonego rozwiązania nauczyciele będą mogli korzystać z urlopu wypoczynkowego nie tylko w okresie ferii zimowych i letnich, lecz we wszystkie dni, w które nie odbywają się w szkole zajęcia lekcyjne, a więc także w czasie 7 – 9 dni roboczych w okresie przerw świątecznych oraz 6 – 10 dni roboczych, które dyrektor szkoły ustali jako dni wolne od zajęć dydaktyczno-wychowawczych.
Obecnie nauczyciele mają prawo do urlopu wypoczynkowego w okresie ferii zimowych i wakacji letnich, a dyrektor szkoły ma prawo zobowiązać nauczyciela do wykonywania czynności na rzecz szkoły przez 7 dni tego okresu. W roku 2012 liczba dni wakacji letnich i ferii zimowych wyniosła 54 dni, tym samym urlop wypoczynkowy nauczycieli w 2012 roku wyniósł 47 dni. Zaznaczyć należy, iż nauczyciele w okresie wakacji letnich prowadzą czynności związane z zakończeniem i rozpoczęciem roku szkolnego, procesem rekrutacji oraz prowadzeniem poprawkowych egzaminów maturalnych.
6. Doprecyzowanie zasad udzielania urlopu dla poratowania zdrowia
Zmiany polegają na uzależnieniu przyznania urlopu dla poratowania zdrowia od wystąpienia choroby zagrażającej wystąpieniem choroby zawodowej lub choroby związanej z warunkami pracy. Urlop ten będzie mógł być udzielany wyłącznie przez lekarza medycyny pracy, a nie – jak dotychczas – przez lekarza pierwszego kontaktu. Takie zasady przyznawania urlopu wzmocnią profilaktykę chorób zawodowych nauczycieli. O urlop dla poratowania zdrowia nauczyciele będą mogli występować po 20 latach pracy, a nie po 7 jak obecnie. Łączny czas urlopu będzie mógł wynieść
1 rok (dotychczas 3 lata).
7. Ewidencjonowanie czasu pracy nauczycieli
Nauczyciele będą mieli obowiązek rejestrowania najważniejszych dla procesu dydaktycznego zadań realizowanych w ramach swoich obowiązków jak dostępność nauczyciela w szkole dla rodziców, doskonalenie zawodowe w obszarach zdefiniowanych w ustawie Karta Nauczyciela i uzgodnionych z dyrektorem oraz zebrania rad pedagogicznych i zespołów nauczycieli. Sposób rejestrowania określi organ prowadzący.
Dlatego też zakłada się, że będą rejestrowane następujące zajęcia i czynności realizowane w ramach czasu pracy nauczyciela :
- dostępność nauczyciela w szkole dla rodziców uczniów;
- udział w zebraniach rad pedagogicznych oraz zespołach realizujących zadania na rzecz dziecka i ucznia tworzonych przez dyrektora szkoły – o ile nauczyciel jest zobowiązany do realizacji tych zajęć i czynności;
- doskonalenie zawodowe uzgodnione z dyrektorem szkoły realizowane zgodnie z zakresami doskonalenia określonymi w ustawie.
Zajęcia i czynności będą rejestrowane w okresach miesięcznych, w miarę ich realizacji i w formie określonej przez organ prowadzący szkołę.
8. Zwiększenie roli rodziców w życiu szkoły
Projekt przewiduje rozszerzenie udziału przedstawicieli rodziców w procedurze awansu zawodowego nauczycieli i procedurze oceny pracy nauczycieli poprzez włączenie obligatoryjnej opinii rady rodziców do oceny pracy nauczyciela, a także udział przedstawiciela rady rodziców w charakterze obserwatora w pracach komisji kwalifikacyjnych i egzaminacyjnych nadających stopień awansu zawodowego nauczyciela.
9. Inne zmiany porządkujące system
- Ułatwienie finansowania dodatkowych zajęć realizowanych przez nauczycieli w ramach projektów i programów finansowanych z udziałem środków unijnych.
- Doprecyzowanie przepisów dotyczących odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli. Określenie zasad postępowania na poziomie ustawy. Przeniesienie postępowania dyscyplinarnego do organu prowadzącego.
- Przejęcie przez ministra edukacji narodowej obowiązku sfinansowania jednorazowej gratyfikacji dla nauczycieli otrzymujących tytuł honorowy profesora oświaty.
- Zmiana organu właściwego do nadania stopnia nauczyciela dyplomowanego w procedurze nadawania stopnia awansu zawodowego oraz rozszerzenie skróconej ścieżki awansu zawodowego.
- Rozszerzenie na wszystkich nauczycieli – bez względu na wymiar i miejsce zatrudnienia – przepisów o odpowiedzialności dyscyplinarnej oraz wymogów nawiązania stosunku pracy i wygaśnięcia stosunku pracy dotyczących niekaralności za przestępstwo popełnione umyślnie oraz nietoczenia się postępowania karnego lub dyscyplinarnego.
