Ustawa z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw wprowadziła od 1 września br. nowe regulacje w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli.
Zmieniono przepisy, na podstawie których w stosunku do nauczycieli wyciągane są konsekwencje prawne w związku z uchybieniami, błędami popełnianymi w trakcie pracy. Decyzją Sejmu RP zostały one wyraźnie zaostrzone i wynikają z nowej kwalifikacji popełnionego czynu, określanego jako naruszającego prawa i dobro dziecka. Problem nastręcza sam fakt interpretacji takiego zapisu, ponieważ o ile, prawa dziecka są regulowane i definiowane w przepisach ogólnie obowiązujących, np. w konwencji o prawach dziecka, konstytucji RP, statutach szkół, o tyle, nie istnieje prawna, jednoznaczna definicja tego, czym dokładnie jest dobro dziecka. Wieloznaczność i mnogość interpretacji pojęcia nastręcza sporo kłopotów zarówno dyrektorom szkół jak i rzecznikom dyscyplinarnym, naraża też samych nauczycieli na nieprzyjemne konsekwencje, wynikające z wszczęcia procedury wyjaśniającej.
Co dokładnie się zmieniło?
Po pierwsze, jeśli dyrektor szkoły uzyska informację, że jego nauczyciel popełnił czyn naruszający prawa i dobro dziecka, natychmiast zawiesza tego nauczyciela w pełnieniu obowiązków (a organ prowadzący – dyrektora szkoły) i wciągu 3 dni roboczych składa do rzecznika dyscyplinarnego wniosek o wszczęcie postępowania.
Po drugie, nie ma możliwości ukarania nauczyciela karą porządkową za popełnienie czynu naruszającego prawa i dobro dziecka – z mocy prawa od razu zostaje wszczęte postępowanie w kierunku kary dyscyplinarnej (art. 75 ust. 2a Karty Nauczyciela).
Po trzecie, wyłączono możliwość umorzenia postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego w związku z popełnieniem czynu naruszającego prawa i dobro dziecka (art. 85 ust. 4 pkt 2 i art. 85j ust. 5 pkt 3 lit. a Karty Nauczyciela).
Po czwarte, jeżeli czyn narusza prawa i dobro dziecka, to postępowanie dyscyplinarne może zostać wszczęte także po upływie trzech miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji, wiadomości o popełnieniu godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom (art. 85o ust. 7 Karty Nauczyciela).
Co na to prawnicy?
Zdaniem prawników, o ile prawa dziecka można definiować na podstawie obowiązujących dokumentów , o tyle pojęcie „dobra” jest całkowicie subiektywne. To dyrektor ma zdecydować, jak potraktować dany czyn – czy zakwalifikować go jako naruszenie dyscypliny pracowniczej i ukarać zgodnie z art. 108 Kodeksu pracy, czy uznać za czyn dyscyplinarny i zgłosić rzecznikowi.
Należy jednak pamiętać, że jeśli dyrektor błędnie określi rodzaj przewinienia, sam naraża się na odpowiedzialność. Jest to tym trudniejsze, że nowe pojęcia nie do końca odpowiadają obowiązkom opisanym w art. 6 Karty Nauczyciela, stanowiącym właśnie podstawę odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczyciela.
Przykład:
Dwa lata temu w szkole podstawowej w Krakowie jeden z rodziców zarzucił nauczycielce, że popchnęła jego syna. Dyrektorka, po wyjaśnieniu sytuacji, na podstawie art. 108 Kodeksu Pracy zastosowała wobec wychowawczyni karę porządkową w postaci upomnienia i obniżyła jej dodatek motywacyjny. Jeśli taka sytuacja miałaby miejsce teraz, po 1 września 2019 roku, nie byłoby już podstaw do takiego działania, bo Karta Nauczyciela już na to nie pozwala. Zgodnie z wprowadzonymi zmianami, dyrektorka szkoły musiałaby zawiesić nauczycielkę w wykonywaniu obowiązków i powiadomić o tym incydencie rzecznika dyscyplinarnego, który po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego zdecydowałby, co dalej.
