Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, znany pod nazwą ADHD jest jednym z najczęściej pojawiających się zaburzeń wieku rozwojowego, występuje na całym świecie, niezależnie od kultury społeczeństwa, czy poziomu jego rozwoju. Zgodnie z terminologią amerykańską, jest to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder), natomiast zgodnie z europejską nomenklaturą – zespół hiperkinetyczny (ang. Hyperkinetic Disorder).
W literaturze medycznej oraz psychologiczno-pedagogicznej można spotkać jeszcze inne określenia tej jednostki chorobowej: zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADD); zespół nadruchliwości; zespół minimalnej dysfunkcji mózgu; zespół zaburzeń hiperkinetyczno-odruchowych; zaburzenie z deficytem uwagi i hiperaktywnością oraz ZDUN, czyli zespół deficytu uwagi i nadruchliwości.
Zaburzenia zachowania określane jako ADHD można zdefiniować jako nadmierną pobudliwość w sferze emocjonalnej, poznawczej i ruchowej, która zaburza prawidłowe funkcjonowanie dziecka i powoduje problemy w codziennym życiu. Typowymi objawami są:
ü nadmierna impulsywność,
ü zaburzenia koncentracji uwagi oraz
ü nadruchliwość.
Jest to tzw. triada objawów, ich nasilenie jest niewspółmierne do wieku i poziomu rozwoju oraz utrudnia funkcjonowanie dziecka w otoczeniu.
Typowym objawem zaburzenia koncentracji uwagi jest:
ü krótki czas skupienia uwagi na przedmiocie lub czynności,
ü łatwe rozpraszanie pod wpływem zewnętrznych bodźców,
ü brak umiejętności długotrwałej pracy nad jednym zadaniem,
ü gubienie i zapominanie rzeczy;
ü natychmiastowa realizacja pomysłu, bez przemyślenia strategii postępowania, itp.
Nadmierna impulsywność – to częste wtrącanie się do rozmowy, przypadkowe i nieumyślne niszczenie rzeczy, brak umiejętności zaplanowania swoich działań na przyszłość. Nadruchliwość charakteryzuje się: brakiem umiejętności wytrwania na jednym miejscu – podczas siedzenia występuje machanie nogami, rękami, wiercenie się itp.; nadmierną gadatliwością, czy przymusem chodzenia.
Występowanie ADHD
ADHD diagnozowane jest u około 5% dzieci w wieku szkolnym (7-13 lat). Odnotowuje się częstsze jego występowanie u chłopców w porównaniu z dziewczynkami w tym wieku. U dziewczynek częściej niż u chłopców występują zaburzenia uwagi, natomiast znamienna dla chłopców jest ich nadaktywność ruchowa i impulsywność. W związku z powyższym, u dziewczynek, częściej niż u chłopców nie rozpoznaje się zespołu nadpobudliwości psychoruchowej. Alarmujące dla otoczenia impulsywne i często agresywne zachowania chłopców powodują, iż oddziaływania terapeutyczne wobec nich podejmowane są częściej i wcześniej, niż ma to miejsce w grupie dziewcząt. Stosunek liczby chłopców do liczby dziewcząt trafiających do leczenia z powodu ADHD wynosi około 4:1, natomiast w całej populacji dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej – tylko około 20% jest objętych specjalistycznym leczeniem.
