Słowniczek pojęć i terminów najczęściej pojawiających się w opiniach i orzeczeniach poradni psychologiczno – pedagogicznej
Aby spełniać swoją funkcję, opinia musi być zrozumiała. Najistotniejsze jest, aby język, którym specjalista opisuje diagnozę, nie służył tylko „sztuce dla sztuki” – odbiorcą opinii są nie tylko nauczyciele, ale również rodzice. Czasem jednak istnieje konieczność użycia specjalistycznych określeń. Jeśli ich nie rozumiemy, najlepiej zwrócić się o pomoc do autora opinii w poradni (nawet telefonicznie). W naszym portalu zamieszczamy słowniczek pojęć i terminów najczęściej pojawiających się w opiniach i orzeczeniach.
• – rozwój intelektualny niższy niż przeciętny- co znaczy , że mieści się jeszcze w granicach normy, nie oznacza upośledzenia umysłowego. Uczeń z taką diagnozą nie kwalifikuje się zatem do kształcenia specjalnego, ale konieczne będzie dostosowanie wymagań.
• – lateralizacja jednorodna; prawostronna; lewostronna; dominacja czynności ruchowych jednej ze stron ciała (najczęściej prawej ręki, nogi, oka, ucha), związana z dominacją jednej z półkul mózgowych. lateralizacja nieustalona – brak dominacji stronnej ciała (oburęczność, obuoczność), charakterystyczna do 5-6 roku życia; lateralizacja skrzyżowana– n p. dominacja lewego oka i prawej ręki;
• – słuch fonemowy ( fonematyczny) – zdolność wyróżniania głosek oraz różnicowania głosek podobnych w słyszanych słowach (np. bułka – półka);
• – analiza i synteza – rozkładanie na części i scalanie materiału wzrokowego (obrazki,
wyrazy) lub słuchowego (dźwięki, zdania, słowa) w celu budowania całości obrazu, słowa;
• – analizatory– w odniesieniu do umiejętności czytania mówi się o trzech analizatorach: wzrokowym, słuchowym i kinestetyczno-ruchowym; analizator składa się z: receptora odbierającego bodźce, charakterystycznego dla określonego narządu zmysłów (oczy, uszy, mięśnie), drogi nerwowej doprowadzającej bodźce do odpowiednich obszarów mózgu- ośrodka w mózgu, w którym zachodzi analiza i synteza.
• percepcja słuchowa ( funkcje słuchowo- językowe)– związane ze słuchem fonemowym oraz umiejętnościami fonologicznymi (analiza i synteza głoskowa i sylabowa – rozkład wyrazów na głoski i sylaby oraz ich scalanie), a także z pamięcią słuchową; zaburzenia tych funkcji są związane z nieprawidłowym działaniem analizatora słuchowego i mogą objawiać się: trudnością odróżniania podobnych głosek (np. z-s, g-k, d-t), trudnościami w dokonywaniu analizy i syntezy głoskowej słów oraz opuszczaniem lub myleniem liter, końcówek wyrazów, przestawianiem liter, trudnościami w zapisywaniu zmiękczeń, różnicowaniu głosek i-j.
• percepcja wzrokowa –( funkcje wzrokowe) – analiza i synteza wzrokowa materiału konkretnego (obrazków, kształtów) lub abstrakcyjnego (teksty, zdania, wyrazy) oraz pamięć wzrokowa; zaburzenia tych funkcji związane są z nieprawidłowym działaniem analizatora wzrokowego i mogą objawiać się: myleniem liter o podobnym kształcie (a-o, l-t-ł, m-w-n), myleniem liter podobnych, ale o różnym kierunku (b-p-g-d, m-w, n-u), gubieniem elementów graficznych liter (ogonki, kreski, kropki), błędami typowo ortograficznymi.
• parcjalne lub fragmentaryczne zaburzenia rozwoju psychomotorycznego – konsekwencja minimalnych zmian w centralnym układzie nerwowym (mózgu):
• parcjalne zaburzenia rozwoju psychomotorycznego – obejmują większy obszar czynności, np. opóźnienie rozwoju motoryki (dużej – sprawności ruchowej całego ciała, małej – sprawności rąk) lub zaburzenia rozwoju mowy (zarówno czynnej – mówienie, jak i biernej – rozumienie);
• fragmentaryczne zaburzenia rozwoju psychomotorycznego – obejmują mniejszy obszar czynności, np. opóźnienie rozwoju tylko w zakresie motoryki małej lub zaburzenia w zakresie mowy czynnej (dziecko wszystko rozumie, ale ma trudności z wypowiadaniem się).
• funkcje poznawcze- procesy poznawcze – zespół procesów, dzięki którym odbieramy informacje z otoczenia: uwaga, pamięć, wrażenia i spostrzeżenia, orientacja w schemacie ciała (prawa i lewa strona) i przestrzeni, myślenie.
Jestem przekonana, że podręczny słowniczek, jaki tutaj zamieściłam, pomoże zainteresowanym odbiorcom w interpretacji opinii, czy orzeczeń wydanych przez poradnię psychologiczno- pedagogiczną. Najważniejsze, aby nasze wspólne starania zaowocowały organizacją optymalnej pomocy dla diagnozowanych dzieci.
Odbiorcą opinii są nie tylko nauczyciele, ale również rodzice. Czasem jednak istnieje konieczność użycia specjalistycznych określeń. Jeśli ich nie rozumiemy, najlepiej zwrócić się o pomoc do autora opinii w poradni (nawet telefonicznie). W naszym portalu zamieszczamy słowniczek pojęć i terminów najczęściej pojawiających się w opiniach i orzeczeniach.
• rozwój intelektualny niższy niż przeciętny- co znaczy , że mieści się jeszcze w granicach normy, nie oznacza upośledzenia umysłowego. Uczeń z taką diagnozą nie kwalifikuje się zatem do kształcenia specjalnego, ale konieczne będzie dostosowanie wymagań.
• lateralizacja jednorodna; prawostronna; lewostronna; dominacja czynności ruchowych jednej ze stron ciała (najczęściej prawej ręki, nogi, oka, ucha), związana z dominacją jednej z półkul mózgowych. lateralizacja nieustalona – brak dominacji stronnej ciała (oburęczność, obuoczność), charakterystyczna do 5-6 roku życia; lateralizacja skrzyżowana– n p. dominacja lewego oka i prawej ręki;
• słuch fonemowy ( fonematyczny) – zdolność wyróżniania głosek oraz różnicowania głosek podobnych w słyszanych słowach (np. bułka – półka);
• analiza i synteza – rozkładanie na części i scalanie materiału wzrokowego (obrazki,
wyrazy) lub słuchowego (dźwięki, zdania, słowa) w celu budowania całości obrazu, słowa;
• analizatory– w odniesieniu do umiejętności czytania mówi się o trzech analizatorach: wzrokowym, słuchowym i kinestetyczno-ruchowym; analizator składa się z: receptora odbierającego bodźce, charakterystycznego dla określonego narządu zmysłów (oczy, uszy, mięśnie), drogi nerwowej doprowadzającej bodźce do odpowiednich obszarów mózgu- ośrodka w mózgu, w którym zachodzi analiza i synteza.
• percepcja słuchowa ( funkcje słuchowo- językowe)– związane ze słuchem fonemowym oraz umiejętnościami fonologicznymi (analiza i synteza głoskowa i sylabowa – rozkład wyrazów na głoski i sylaby oraz ich scalanie), a także z pamięcią słuchową; zaburzenia tych funkcji są związane z nieprawidłowym działaniem analizatora słuchowego i mogą objawiać się: trudnością odróżniania podobnych głosek (np. z-s, g-k, d-t), trudnościami w dokonywaniu analizy i syntezy głoskowej słów oraz opuszczaniem lub myleniem liter, końcówek wyrazów, przestawianiem liter, trudnościami w zapisywaniu zmiękczeń, różnicowaniu głosek i-j.
• percepcja wzrokowa –( funkcje wzrokowe) – analiza i synteza wzrokowa materiału konkretnego (obrazków, kształtów) lub abstrakcyjnego (teksty, zdania, wyrazy) oraz pamięć wzrokowa; zaburzenia tych funkcji związane są z nieprawidłowym działaniem analizatora wzrokowego i mogą objawiać się: myleniem liter o podobnym kształcie (a-o, l-t-ł, m-w-n), myleniem liter podobnych, ale o różnym kierunku (b-p-g-d, m-w, n-u), gubieniem elementów graficznych liter (ogonki, kreski, kropki), błędami typowo ortograficznymi.
• parcjalne lub fragmentaryczne zaburzenia rozwoju psychomotorycznego – konsekwencja minimalnych zmian w centralnym układzie nerwowym (mózgu):
• parcjalne zaburzenia rozwoju psychomotorycznego – obejmują większy obszar czynności, np. opóźnienie rozwoju motoryki (dużej – sprawności ruchowej całego ciała, małej – sprawności rąk) lub zaburzenia rozwoju mowy (zarówno czynnej – mówienie, jak i biernej – rozumienie);
• fragmentaryczne zaburzenia rozwoju psychomotorycznego – obejmują mniejszy obszar czynności, np. opóźnienie rozwoju tylko w zakresie motoryki małej lub zaburzenia w zakresie mowy czynnej (dziecko wszystko rozumie, ale ma trudności z wypowiadaniem się).
• funkcje poznawcze- procesy poznawcze – zespół procesów, dzięki którym odbieramy informacje z otoczenia: uwaga, pamięć, wrażenia i spostrzeżenia, orientacja w schemacie ciała (prawa i lewa strona) i przestrzeni, myślenie.
Jestem przekonana, że podręczny słowniczek, jaki tutaj zamieściłam, pomoże zainteresowanym odbiorcom w interpretacji opinii, czy orzeczeń wydanych przez poradnię psychologiczno- pedagogiczną. Najważniejsze, aby nasze wspólne starania zaowocowały organizacją optymalnej pomocy dla diagnozowanych dzieci.
