Aktami prawnymi, które regulują powyższe kwestie są:
- Ustawa o systemie oświaty Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572
- · Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
w poszczególnych typach szkół Dz. U. z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17 - Rozporządzenie M.E.N. z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach Dz. U. z 2010 r. Nr 228 poz. 1487
- Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674
Z uwagi na tę misję, wszelkie działania wychowawcze, profilaktyczne oraz naprawcze powinny być przemyślane, usystematyzowane oraz uświadomione całej społeczności szkolnej.
Najpierw zasady
U podstawy wszelkich działań wychowawczych leżą jasne normy i zasady. Ich precyzyjne sformułowanie, upowszechnienie w świadomości społeczności szkolnej oraz konsekwentne egzekwowanie, jest głównym zadaniem realizowanym w ramach szkolnego programu wychowawczego. W tworzeniu obowiązujących norm powinny brać udział wszystkie grupy społeczności szkolnej:
- nauczyciele
- uczniowie
- rodzice
- personel administracyjny.
Użycie metod aktywnych przy formułowaniu oraz upowszechnianiu obowiązujących zasad daje większe gwarancje na ich uwewnętrznienie oraz przestrzeganie. Do najbardziej polecanych metod należą:
- „Burza mózgów”
- Śnieżna kula”
- „Drzewo decyzyjne”
- „Metaplan”.
Użycie powyższych sposobów pozwala członkom społeczności szkolnej na utożsamienie się z obowiązującymi zasadami, a przez to podnosi świadomość ich zasadności. Dzięki tym zabiegom są one w większym stopniu przestrzegane.
Najmniej efektywne jest czytanie zainteresowanym statutu oraz programu wychowawczego i profilaktyki, oraz odwoływanie się do zapisów na stronie internetowej oraz bibliotece.
Przejrzyste zasady budują dobre relacje. Na przykład:
- uwewnętrzniona norma zwracania się po imieniu do uczniów;
- każdorazowe prowadzenie trudnych rozmów na osobności;
- niepodważanie zdania kolegi nauczyciela wobec uczniów lub ich rodziców,
prowadzi do relacji opartych na szacunku i wzajemnym zaufaniu. Uczy powierzone dzieci i młodzież, poprzez modelowanie, kultury osobistej oraz pożądanych postaw zachowania w sytuacjach trudnych i konfliktowych.
Program alternatyw
W każdej szkole powinien funkcjonować ciekawy program alternatyw; rodzaj koła zainteresowań, kierowany do wszystkich uczniów, niezależnie od poziomu intelektualnego, możliwości oraz zasobów ekonomicznych rodziców. Pozwalający jego uczestnikom pożytecznie oraz bezpiecznie spędzać wolny czas pod opieką osoby dorosłej. Powinna ona stanowić autorytet i zarażać pasją prowadzonych przez siebie zajęć. Dobry program alternatyw, uczy przestrzegania przyjętych norm oraz pożytecznego sposobu spędzania wolnego czasu. Częstokroć wpływa również na uwewnętrznienie przekazywanych podczas zajęć wartości, jak również na podniesienie zaniżonego poczucia własnej wartości. Pozwala również na realizację podstawowej potrzeby wieku adolescencji jaką jest poczucie przynależności do grupy rówieśniczej. Dobrze funkcjonujący program alternatyw jest poważnym czynnikiem chroniącym przed podejmowaniem przez dzieci i młodzież zachowań ryzykownych. Dobrym przykładem takiego działania jest harcerstwo, ale może być to również koło kulinarne, fotograficzne czy też taneczne.
