Statut (łac. statutum – postanowienie) zbiór przepisów regulujących strukturę, zadania i sposób działania instytucji lub organizacji.
Statut szkoły to podstawowy zbiór przepisów określających ustrój szkoły, a w szczególności jej organizację wewnętrzną oraz tryb pracy jej organów.
Statut szkoły to najważniejszy element prawa wewnątrzszkolnego.
Zadania prawa wewnątrzszkolnego:
- Jest instrumentem władzy, wpływa na funkcjonowanie całej szkolnej społeczności
- Ogranicza, zakazuje określonych typów zachowań
- Zapewnia i ochrania prawa i wolności członków społeczności szkolnej
- Organizuje i porządkuje funkcjonowanie szkoły
- Pomaga rozstrzygnąć konflikty i spory.
Schemat budowy statutu
Preambuła
1. Postanowienia wstępne – słowniczek terminów używanych w statucie
2. Nazwa szkoły
- nie może być zmieniana przez organy szkoły, gdyż występuje w danej formie w akcie założycielskim i uchwale ustalającej sieć przedszkoli i szkół,
- w statucie zespołu szkół warto wyraźnie określić, kiedy jest używana pieczęć zespołu, a kiedy pieczęcie szkół wchodzących w jego skład (będzie to wynikało z kompetencji zespołu wobec szkół).
3. Inne informacje o szkole – np. zapisy o klasach integracyjnych, sportowych, specjalnych
4. Cele i zadania szkoły
- ambicją każdej szkoły winno być odnalezienie siebie i zaprezentowanie się na zewnątrz poprzez ukazanie celów i zadań wyróżniających szkołę w plejadzie innych,
- ustawa obejmuje bardzo szeroki zakres zadań szkoły – ich szczegółowe ujęcie mogłoby prowadzić do nadmiernego „rozbudowania statutu”,
- w sytuacjach nieuregulowanych w statucie zawsze będą miały zastosowanie rozwiązania ogólne z prawa powszechnego.
5. Organy szkoły
- statut powinien odzwierciedlać stan faktyczny, więc należy w nim określić kompetencje wyłącznie organów faktycznie funkcjonujących,
- należy szczegółowo określić kompetencje, zasady współdziałania organów szkoły, sposób rozwiązywania sporów oraz zapewnienie bieżącej wymiany informacji pomiędzy organami,
- każdy organ musi mieć możliwość swobodnego działania i podejmowania decyzji w ramach ustawowych kompetencji.
Zapisy dotyczące powinny być precyzyjnie formułowane. Często spotykanym błędem jest poszerzenie zakresu kompetencji stanowiących rady pedagogicznej lub ograniczenie kompetencji opiniujących do zamkniętego katalogu spraw.
6. Organizacja szkoły – warto w statucie zamieścić normatywy dotyczące wielkości oddziałów szkolnych.
7. Nauczyciele i inni pracownicy szkoły
- statut szkoły powinien wskazywać miejsce (regulamin, zakres czynności lub inne) szczegółowego opisania zadań nauczycieli, w szczególności związanych z odpowiedzialnością za zdrowie, życie i bezpieczeństwo uczniów, z prawidłowym przebiegiem procesu dydaktycznego oraz dbałością o pomoce dydaktyczne i sprzęt szkolny,
- statut powinien nazwać stanowiska nauczycielskie (bibliotekarz, pedagog) i pracowników niepedagogicznych (woźna, sekretarka)
8. Uczniowie szkoły.
Statut szkoły określa m.in. rodzaje nagród i i kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb odwoływania się od kary.
Wskazane jest określenie:
- kto przyznaje nagrody lub udziela kary,
- z kim winien konsultować decyzję
- kto ma prawo występowania z wnioskiem o przyznanie nagrody lub udzielenie kary,
- kto jest powiadamiany (poza uczniem) o przyznaniu nagrody lub udzieleniu kary (zasadą powinno być, że o nagrodach i karach każdorazowo są powiadamiani rodzice)
- w jakim terminie i do kogo może uczeń (lub rodzice i opiekunowie) wnieść odwołanie,
- kto jest organem odwoławczym,
- jaki jest termin załatwienia odwołania.
9. Postanowienia końcowe
Warto zawrzeć delegację stałą w statucie zobowiązującą dyrektora szkoły do ujednolicenia tekstu statutu po kolejnych nowelizacjach.
Przykłady zapisów statutowych
Prawa i obowiązki ucznia
Uczeń ma prawo do:
- zapoznania się z programami nauczania poszczególnych przedmiotów,
- właściwie zorganizowanego procesu kształcenia zgodnie z zasadami higieny pracy umysłowej,
- życzliwego, podmiotowego traktowania w procesie kształcenia i wychowania,
- opieki wychowawczej i zapewnienia warunków bezpieczeństwa,
- swobody w wyrażaniu myśli i przekonań,
- sprawiedliwej, umotywowanej i jawnej oceny ustalonej na podstawie znanych kryteriów,
- powiadamiania go o terminie i zakresie pisemnych sprawdzianów wiadomości,
- rozwijania swych zainteresowań i zdolności na zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych,
- odpoczynku w czasie przerw międzylekcyjnych oraz w czasie przerw świątecznych i ferii (na czas ich trwania nie zadaje się prac domowych),
- uzyskania pomocy w przypadku trudności w nauce,
- korzystania pod opieką nauczycieli z pomieszczeń szkoły, sprzętu, środków dydaktycznych, księgozbioru biblioteki, ,
- korzystania z opieki zdrowotnej, poradnictwa terapii pedagogicznej oraz psychologicznej,
- udziału w organizowanych dla niego imprezach kulturalnych, sportowych i rozrywkowych na terenie szkoły
- wpływania na życie szkoły poprzez działalność samorządową oraz zrzeszania się w organizacjach działających na terenie szkoły.
Uczeń ma obowiązek:
- uczyć się systematycznie i rozwijać swoje umiejętności, aktywnie uczestniczyć w zajęciach lekcyjnych,
- regularnie uczęszczać na lekcje i nie spóźniać się,
- usprawiedliwiać każdą nieobecność na zajęciach obowiązkowych,
- brać czynny udział w życiu szkoły, pracując w organizacjach uczniowskich,
uczestnicząc w zajęciach pozalekcyjnych, - godnie reprezentować szkołę,
- starać się o uzyskanie jak najwyższej oceny własnego zachowania,
- odnosić się z szacunkiem do nauczycieli i innych pracowników szkoły, innych uczniów oraz ich rodziców,
- dbać o kulturę słowa w szkole i poza nią,
- dbać o dobre imię szkoły, uczniów, nauczycieli i rodziców oraz swoje własne
- chronić własne życie i zdrowie, przestrzegać zasad higieny w trakcie zajęć, a także przed ich rozpoczęciem w czasie przerw,
- nie palić tytoniu, nie pić alkoholu, nie używać narkotyków i innych środków odurzających,
- dbać o ład i porządek oraz mienie szkolne,
- naprawić wyrządzone przez siebie szkody
Nowelizacja statutu
Czynniki determinujące konieczność dokonania zmian w statucie:
- Zmiany w prawie,
- Zmiany organizacyjne w szkole,
- Zalecenia organów kontrolnych,
- Inne powody (zmiana lub nadanie imienia, zmiana nazwy, siedziby).
Wnioskować o zmiany w statucie mogą:
- Dyrektor szkoły,
- Organ sprawujący nadzór pedagogiczny,
- Organy szkoły.
Tryb postępowania przy nowelizacji statutu
- Rada pedagogiczna (wyłoniony zespół) przygotowuje projekt statutu szkoły/placówki albo jego zmian i przedstawia do uchwalenia radzie szkoły/placówki
- Rada szkoły/placówki uchwala statut szkoły lub placówki
(w szkole/placówce, w której rada szkoły nie została powołana, zadania rady wykonuje rada pedagogiczna) - Znowelizowany statut zostaje przesłany do organu prowadzącego oraz do organu nadzoru pedagogicznego
Znowelizowany statut zostaje udostępniony wszystkim zainteresowanym w sposób ustalony w szkole
