Zbliża się koniec semestru, a więc czas na podsumowanie. Szczególnym obowiązkiem dyrektora szkoły związanym z wykonywanym nadzorem pedagogicznym, ale też i wszystkich nauczycieli jest analiza i ocena wyników kształcenia oraz wychowania. To zadanie wynika zarówno z przepisów prawa, ale też ze zdrowego rozsądku. Każde przedszkole, każda szkoła, każda placówka musi wiedzieć, jakie są efekty jej pracy. Nic dziwnego, że dla każdej szkoły tak ważne są wyniki pomiaru efektów kształcenia przeprowadzone w ramach wewnątrzszkolnego systemu oceniania oraz te uzyskane przez uczniów w sprawdzianach i egzaminach zewnętrznych. O ile dość łatwo można dokonać analizy wyników egzaminu, to trudniej dokonać ewaluacji pozostałych szkolnych wyników kształcenia. Do egzaminów zewnętrznych – kwiecień, maj – zostało nam jeszcze trochę czasu, a więc przyjrzyjmy się temu, co dokonaliśmy w obrębie naszych działań i pomyślmy, co możemy zrobić, żeby finalnie wyniki końcowe zadowoliły nas, naszych uczniów, a nierzadko i ich rodziców.
Działalność edukacyjną szkoły określa mnóstwo rzeczy, miedzy innymi szkolny program nauczania i szkolny system oceniania.
Przypomnijmy – szkolny program nauczania ujmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego. Dostarcza treści nauczania w kontekście przyjętych celów wychowawczych. Powinien on uwzględniać specyfikę i potencjał ucznia, aby dostosować wymagania do jego potrzeb. Szkolny system oceniania zaś jest nieodzowny w dostarczaniu uczniowi informacji zwrotnych o wynikach jego uczenia się. Umożliwia młodemu człowiekowi branie odpowiedzialności za własny rozwój we wszystkich sferach życia. Stąd szkolny system oceniania jest zbiorem wskaźników ważnych dla osiągnięcia celów i wypełnienia zadań dydaktycznych. Abyśmy mogli bardziej wnikliwie przyglądać się temu, co dzieje się w naszej szkole ważna jest ewaluacja. Ewaluacja systemu dydaktycznego to zbieranie informacji o warunkach, przebiegu i wynikach działań dydaktycznych w systemie, w którym pomiar był prowadzony. Ewaluacja może mieć charakter wewnętrzny i będzie to zbieranie i porządkowanie danych dotyczących działania tego systemu ze względu na cele, jakim on służy. Autoewaluacji własnego systemu kształcenia dokonuje mniej lub bardziej świadomie, a przy tym bardzo regularnie, każdy nauczyciel. Ewaluacja może mieć także charakter zewnętrzny i wtedy będzie to zbieranie i porządkowanie danych dotyczących działania tego systemu ze względu na cele, jakie będą kontrolowane przez ewaluatorów zewnętrznych.
Każdej placówce zależy, aby być skuteczną i efektywną w swoich działaniach. Jak powinniśmy rozumieć efektywność w kontekście efektywności szkolnej?
Efektywność to rezultat podjętych działań, opisany relacją uzyskanych efektów do poniesionych nakładów – tak mówi definicja.
Efektywność można rozpatrywać w różnych aspektach, między innymi jako:
- sprawność – co oznacza „robienie rzeczy we właściwy sposób”. Umiejętność właściwego działania, która związana jest z nakładami i efektami. Osiągnięcie wyników współmiernie do nakładów(np. pracy, czasu, materiału) zużytych na ich realizację. Sprawne działanie to minimalizowanie kosztów zużytych do osiągniętych celów.
- skuteczność – oznacza „robienie właściwych rzeczy”. Umiejętność wyboru właściwych celów.
Jeśli działamy sprawnie, ale nieskutecznie to oznacza, że robimy coś dobrze, ale nasza działalność nie prowadzi do osiągnięcia sensownych i odpowiednich celów. A teraz pytanie, jak oceniamy nasze szkolne wyniki kształcenia? Czy jesteśmy z nich zadowoleni? Jakich narzędzi użyliśmy, aby przekonać się o naszej szkolnej skuteczności i efektywności? Jeżeli potrafimy odpowiedzieć na te pytania, to przed nami następny krok. Jakie wnioski do pracy sformułujemy na przyszły semestr ? Czy są obszary, w których możemy zmienić i poprawić nasze działania? Oto kilka przestrzeni – propozycji, nad którymi warto się zatrzymać i rozważyć, czy nie są to miejsca, które dają nam jeszcze pole do działania:
- planowanie i projektowanie pracy dydaktycznej;
- organizację zajęć lekcyjnych i pracy domowej uczniów;
- stosowanie różnych pomocy dydaktycznych;
- kompetencje zawodowe nauczycieli;
- doskonalenie zawodowe;
- sposoby motywowania uczniów do uczenia się;
- współpracę nauczycieli kształtujących te same lub podobne umiejętności;
- organizacja zastępstw;
- organizację zajęć pozalekcyjnych.
Po wnikliwych przemyśleniach z pewnością dojdziemy do wniosku, że przed nami jeszcze sporo pracy, a co najważniejsze, znajdziemy odpowiedź na pytanie, co możemy jeszcze zrobić, aby w naszej pracy być jeszcze bardziej efektywni i skuteczni – czego sobie i Państwu życzę…
