Kolejnymi metodami, jakie można wykorzystać w pracy socjoterapeutycznej są psychodrama, socjodrama, inscenizacja i odgrywanie scenek.
Inscenizacje, odgrywanie scenek najczęściej wykorzystywane są w pracy z dziećmi. Jest to technika korekcyjno-ucząca, nawiązująca do psychodramy. Jak podaje K. Sawicka polega na odegraniu jakiegoś zdarzenia według gotowego scenariusza lub według scenariusza przygotowanego przez grupę. Tematem inscenizacji jest zwykle jakiś rzeczywisty problem nurtujący członków grupy. Wprowadzanie tej techniki wiąże się z przygotowaniem do niej grupy poprzez ćwiczenia wstępne. Propozycje takich ćwiczeń zawarte są w pracy Jak żyć z ludźmi. Dopiero później można stosować inscenizację do rozwiązywania trudnych problemów osobistych i interpersonalnych. Technikę tę charakteryzuje kilka etapów (za Jak żyć z ludźmi b.d.). Wstęp polega na zapoznaniu grupy ze scenariuszem i ustaleniem celów inscenizacji. Następnie dobiera się uczestników do gry, tak by grupa dzieliła się na „aktorów” i publiczność, nawet jeśli jest tylko jeden widz. „Aktorzy” dzielą się rolami, określają czas i miejsce akcji oraz początek i koniec scenki. Przygotowanie widzów do uczestnictwa w inscenizacji polega na przyjęciu przez nich konkretnych zadań. Może to być: obserwacja zachowań niewerbalnych, zastosowanie sposobów rozwiązania problemu, bliskość przestrzenna odgrywających itp. Po etapach przygotowawczych następuje odegranie scenki i następnie jej omówienie. Omówienie rozpoczynają odgrywający, do których prowadzący adresuje pytania na temat odgrywania roli (jakie uczucia ci towarzyszyły podczas grania, jaki jest twój stosunek do odgrywanej postaci), następnie publiczność dzieli się swoimi spostrzeżeniami i odczuciami. Po omówieniu grupa ponownie odgrywa scenkę z tymi samymi uczestnikami, którzy jednak zamienili się rolami, co powoduje już odmienny przebieg odgrywanego zdarzenia. Powtórzenie inscenizacji jest niezwykle przydatne wówczas, gdy służy ona ćwiczeniu nowych zachowań. Ponadto odgrywanie scenek umożliwia wczucie się w sytuację innej osoby i jej zrozumienie, poruszenie ważnego problemu, odreagowanie emocjonalne ze zwrotną informacją od uczestników grupy[1].
Zabawa jest fundamentalną metodą pracy socjoterapeutycznej. Jest kardynalną aktywnością dziecka, a także towarzyszy młodzieży a nawet dorosłym. Zabawa, w przeciwieństwie do nauki i pracy, jest aktywnością nie wynikającą z konieczności, lecz z wolnego wyboru[2].„Zabawą jest każda czynność swobodnie i samorzutnie wykonywana tylko dla pozytywnego zadowolenia, jakie daje jej dokonanie”[3]. Poprzez zabawę odbiorcy mogą w naturalny sposób bawić, śmiać się, istnieć w danym momencie beztrosko, oderwać się od codziennych wydarzeń, od srogich wymagań stawianych przez środowisko.
Dobra zabawa dla osób z trudnościami w społecznym funkcjonowaniu staje się warunkiem procesu zdrowienia. Źródłem dobrej zabawy mogą być zabawne sytuacje pojawiające się w grupie spontanicznie oraz zaplanowane propozycje aktywności, które dostarczają uczestnikom pozytywnych uczuć. Odmianą zabawy są gry, w których zawarty jest element rywalizacji. Ogromną zaletą cieczą się też zajęcia z choreoterapii, czyli terapii poprzez ruch własnego ciała. Na zajęcia wpływ mają nie tylko gry, zabawy, ćwiczenia, ale także atmosfera, o którą powinien zadbać prowadzący, którzy funkcjonują na zasadzie uczestnictwa, nie zaś kierowników, przywódców czy nauczycieli.
Obserwacja zachowań dzieci z trudnościami w społecznym funkcjonowaniu wskazuje, iż niestety nie potrafią się one bawić, śmiać, istnieć przez chwilę beztrosko. Wprowadzenie do zajęć socjoterapeutycznych dobrej zabawy staje się więc warunkiem procesu zdrowienia. Źródłem dobrej zabawy mogą być zabawne sytuacje pojawiające się w grupie spontanicznie (jeśli prowadzący ma poczucie humoru, zwłaszcza sytuacyjnego) oraz zaplanowane propozycje aktywności, które dostarczają uczestnikom pozytywnych uczuć i które dzieci podejmują bez lęku i niepokoju, a także spontaniczna aktywność dziecięca często przybierająca postać grupowego szaleństwa (np. rzucanie poduszkami, baraszkowanie na materacach). Zaprogramowane propozycje zabawowe mają zwykle swój początek i koniec, określoną fabułę i treść oraz organizację (np. zabawa „czarownica”). W zabawie nie występuje rywalizacja, biorą w niej udział młodzi uczestnicy grupy oraz osoby prowadzące zajęcia na zasadach dobrowolności. Mówimy więc o zabawach służących relaksowi i wprowadzaniu dobrego nastroju oraz podnoszących energię grupy, sprzyjających integracji grupy[4].
[1] K. Sawicka, Socjoterapia. Op. cyt. s. 25 [2] B. Suchodolski, Kim jest człowiek?, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1976, s. 212- 214. [3] F. Znaniecki, Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, wyd. PWN, Warszawa 1974, s. 260 [4] K. Sawicka, Socjoterapia. op. cit., s. 27.
