Dzieci cudzoziemskie to za każdym razem jakaś historia, czasami trudne wspomnienia, niezwykłe przeżycia, traumy… Sytuacje, które potrafią odznaczyć się niezwykłym piętnem na życiu młodego człowieka. Przychodzi ono do nowego środowiska pełne lęków, ale i ciekawości. Co może mu zaoferować nowa szkoła?
Czego w takiej chwili potrzebuje dziecko migranckie? Z pewnością
– poczucia bezpieczeństwa,
– akceptacji w środowisku rówieśników, w nowej szkole, w nowej klasie,
– akceptacji przez nauczycieli,
– wsparcia, poczucia, że nie jest samo,
– pomocy w odnalezieniu się w nowej sytuacji, znalezieniu swego miejsca, roli jaką może odegrać w nowym środowisku,
– bycia zauważonym, nie ignorowanym, docenianym,
– pomocy w poznaniu nowego języka i kultury.
Myślę, że to, co możemy mu dać, to z naszej perspektywy niewiele, choć bardzo dużo dla kogoś, kto ma rozpocząć nowe życie. Jeżeli przebijemy się przez biurokrację i emocje jej towarzyszące, to wraz z młodym człowiekiem i jego rodzicami – jeżeli taki kontakt jest możliwy – stajemy przed konkretnymi faktami. Nawet jeżeli bariera językowa nam to utrudnia, trzeba pamiętać, że uczniowi migranckiemu potrzebna jest podstawowa informacja zwrotna na temat:
– książek i przyborów, które powinien posiadać oraz stroju wymaganego w szkole, np. na zajęciach sportowych;
– planu lekcji, zajęć obowiązkowych i nieobowiązkowych;
– zasad panujących w szkole, dotyczących m.in.: zmiany obuwia, usprawiedliwiania
nieobecności, zwolnień z lekcji, organizacji lekcji, organizacji przerw, organizacji zajęć pozalekcyjnych, posiłków (stołówka), wycieczek, wyjść edukacyjnych, ważnych szkolnych uroczystości, życia uczniowskiego (dyskoteki, imprezy sportowe);
– kultury naszego kraju (ze szczególnym uwzględnieniem zasad i norm obowiązujących w rzeczywistości otaczającej ucznia migranta oraz tradycji przestrzeganych w szkole, których dziecko z innego kraju może nie znać – np. ślubowania uczniowskie, mikołajki);
– wymagań edukacyjnych dostosowanych do jego możliwości (co będzie od niego
wymagane, w jaki sposób powinien to wykonać, jak będzie to oceniane, co powinien zrobić, jeśli czegoś nie rozumie).
W pierwszych dniach przydatne mogą być tzw. pakiety powitalne przygotowane w różnych językach, zarówno dla dzieci na poziomie szkoły podstawowej, jak i dla gimnazjalistów.
Rodzice ucznia migranckiego to osoby nierzadko zagubione i zdezorientowane w naszej machinie edukacyjnej. Są przypadki, gdy ich dzieci miały niemałą przerwę w nauce i choć rodzice często są otwarci i gotowi na nowe wyzwania, to również potrzebują rzetelnych i przystępnych informacji na temat:
– polskiego systemu edukacji: typy szkół, zasady rekrutacji, prawo do bezpłatnej nauki;
– organizacji pracy szkoły: kalendarz roku szkolnego, przedmioty nauczania, nauczanie języka polskiego jako drugiego (bezpłatne dodatkowe zajęcia z języka polskiego i ewentualnie innych przedmiotów przysługujące uczniom – cudzoziemcom na mocy ustawy); zajęcia pozalekcyjne, wycieczki, świetlica szkolna, stołówka;
– zasad opieki medycznej w szkole, jeżeli taka jest;
– tygodniowego planu zajęć w szkole;
– wymagań szkoły wobec dziecka (zadania domowe, ubiór, szkolny regulamin, oczekiwania, wyjaśnienie zasad usprawiedliwiania nieobecności i zwalniania dziecka z zajęć);
– książek, zeszytów, przyborów, stroju sportowego, obuwia na zmianę, które powinni
zakupić swojemu dziecku (czasem wraz z podpowiedzią, gdzie można je kupić);
– płatności za obiady, wycieczki, składki (np. klasowe, Rada Rodziców) wraz z informacją, czy są obowiązkowe, czy dobrowolne;
– zasad udzielania pomocy materialnej (np. na zakup podręczników) lub innej formy
wsparcia (np. bezpłatne obiady, dofinansowanie udziału dziecka w wycieczkach);
– terminów i zasad organizacji zebrań z rodzicami;
– możliwości kontynuowania edukacji dziecka w zakresie języka rodzimego i wyznawanej religii;
– zasad wyrabiania i używania legitymacji szkolnej;
– zasad wyrabiania i stosowania numeru PESEL;
• najbliższych placówek, w których można dokonać tłumaczenia dokumentów edukacyjnych i zdrowotnych dziecka i załatwić inne formalności związane z nadaniem im mocy prawnej na terenie RP;
– instytucji i placówek udzielających pomocy migrantom (także organizacji pozarządowych);
– zajęć z nauki języka polskiego dla dorosłych.
Nie wszystkie informacje przekazywane rodzicom są wprost związane z nauką dziecka w szkole (np. informacja o zajęciach z nauki języka polskiego dla dorosłych), jednak
ich zaspokojenie służy dobru dziecka i lepszej współpracy z jego opiekunami. W wielu
przypadkach szkoła jest pierwszym miejscem, w którym potrzeby te mogą zostać dobrze
i skutecznie zaspokojone. To dopiero początek – a co dalej? Miejmy nadzieję, że rzeczywistość szkolna okaże się przyjazna, a my sprostamy wyzwaniom, które przyniosą kolejne dni, tygodnie a potem miesiące…
