Profilaktyka szkolna jest tematem niekończącym się. Jest jak dzban, z którego można czerpać bez końca, ale również jak dzban bez dna, do którego można bez końca wlewać.
W niniejszym szkicu chciałbym zwrócić uwagę tylko na jeden drobny, często przeoczony i zapominany szczegół szkolnej profilaktyki: czynniki ryzyka i czynniki chroniące.
Zgodnie z paragrafem 6. rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii, szkoła zobowiązana jest do wyznaczenia czynników ryzyka i czynników chroniących.
Czynniki ryzyka to cechy, sytuacje, warunki, które sprzyjają powstawaniu zachowań ryzykownych. Natomiast czynniki chroniące to cechy, sytuacje, warunki zwiększające odporność na działanie czynników ryzyka.
Czynniki ryzyka i czynniki chroniące występują we wszystkich sytuacjach i warunkach, w jakich przebywa uczeń, np. w rodzinie, szkole, środowisku rówieśniczym. Istotne znaczenie mają również cechy osobowościowe danego dziecka, one są także chroniące albo sprzyjające powstawaniu zachowań ryzykownych.
Zgodnie z treścią przywołanego rozporządzenia, przy ustalaniu czynników ryzyka i czynników chroniących, szkoła zobowiązana jest do współpracy z innymi instytucjami, przede wszystkim z właściwą poradnią psychologiczno-pedagogiczną. Dyrektor szkoły powinien więc zwrócić się o pomoc do odpowiedniej poradni. Ustalić zakres pomocy, współpracy. Oddelegować nauczyciela do współdziałania z poradnią i koordynowania prac i ustaleń.
Diagnoza, opracowywana w każdym roku szkolnym, stanowi, zgodnie z treścią rozporządzenia, podstawę działalności profilaktycznej szkoły. W związku z tym wymogiem powinna być rzetelnie i właściwie przeprowadzona. Osobą odpowiedzialną za szkolną profilaktykę jest dyrektor. Z tego powodu warto, by dyrektor mógł zdjąć z siebie choć część odpowiedzialności przez nawiązanie i realizację współpracy z poradnią psychologiczno-pedagogiczną.
