Problem motywacji interesuje mnie od początku mojej zawodowej drogi nauczyciela. I chociaż na temat motywacji napisano już dziesiątki książek i artykułów, to w żadnym z nich nie znalazłam skutecznej recepty na motywowanie. A zatem proces motywowania wydaje mi się zjawiskiem złożonym i jednocześnie fascynującym, gdyż wiedza na temat motywacji ulega ciągłej weryfikacji.
Motywacja jest wzbudzonym potrzebą stanem gotowości do podjęcia określonego działania.[1] Na gruncie szkolnym zwykle słyszy się o motywacji, czy też jej braku wśród uczniów. Podczas przerw lekcyjnych w pokoju nauczycielskim każdego dnia nauczyciele narzekają na uczniów, którzy się nie uczą, którym nie zależy na osiąganiu dobrych wyników w nauce, czy też nie wykorzystują swojego potencjału – po prostu brak im motywacji. Uważam, że sprawa motywacji w szkole nie jest jedynie problemem młodzieży. Dotyczy ona zarówno uczniów, od których nauczyciele i wychowawcy nieustannie oczekują zmotywowanej postawy i ubolewają, że ich motywacja do nauki maleje, jak również nauczycieli, o których w mediach czy portalach społecznościowych można znaleźć wiele niepochlebnych opinii dotyczących braku chęci i zaangażowania w pracę z dziećmi.
Kluczową rolę w zmotywowaniu ucznia do wysiłku i pracy odgrywa nauczyciel, jednak nie nauczyciel wypalony, zrezygnowany, niezadowolony ze swojej pracy, czyli nauczyciel niezmotywowany, lecz zaangażowany w pracę, aktywny, zmotywowany. Dlatego uważam, że ważnym czynnikiem prawidłowego funkcjonowania szkoły jest właściwa motywacja nauczycieli do pracy.
W literaturze przedmiotu motywację dzieli się na wewnętrzną i zewnętrzną. Motywacja wewnętrzna mówi o tym, że aktywizacja następuje w człowieku z chęci dążenia do zaspokojenia jego potrzeb. Motywacja wiązana jest często z odczuwaniem wiary we własne możliwości.
Aktywizacja zewnętrzna natomiast polega na wzbudzaniu potrzeb przez stosowanie kar i nagród, informowaniu o możliwościach zawartych w różnego rodzaju sytuacjach i manipulowaniu tymi możliwościami. Motywacja ma na celu ukierunkowanie zachowań jednostki tak, aby prowadziły do uzyskania wytyczonego stanu rzeczy. W odróżnieniu od manipulacji, osoba motywowana do działania powinna znać jego cel. Powinna być przekonana również o możliwości jego osiągnięcia w panujących warunkach zewnętrznych i predyspozycjach wewnętrznych tej osoby.
U podstaw współczesnego zarządzania zasobami ludzkimi leży stwierdzenie, iż ludzie stanowią najcenniejszy kapitał, który należy systematycznie rozwijać i inspirować, poprzez odpowiednie systemy motywacyjne.
A to już rola dyrektora szkoły. Znaczny wzrost autonomii szkół oznacza w praktyce konieczność zmian w sposobie zarządzania szkołą. Dyrektor nie tylko planuje, organizuje i nadzoruje działania związane z organizacją i codzienną pracą szkoły. Jego twórcze przywództwo, sposób komunikowania się i sposób motywowania pracowników są gwarancją akceptacji i sukcesów.
Motywowanie ze strony dyrektora polega na takim wpływaniu na innych, aby podążali oni w określonym kierunku. Zapewne w każdym zespole nauczycieli znajdą się osoby, które już są wewnętrznie zmotywowane, konsekwentnie realizują zaplanowane cele i nie potrzebują dodatkowego wsparcia. Jednak bez wątpienia są i tacy, którzy potrzebują dodatkowej motywacji z zewnątrz.
Dyrektor szkoły jest kluczową postacią w każdym systemie szkolnym. Dyrektor jako dobry lider powinien zarządzać szkołą tak, aby jego nauczyciele byli zdeterminowani i z własnej inicjatywy angażowali się do pracy na rzecz szkoły, co z kolei przełoży się na motywację uczniów.
Chciałabym zastanowić się nad motywacją zewnętrzną, a właściwie nad rolą dyrektora jako motywatora. Z doświadczenia wiem, że umiejętność wpływania na zachowania pracowników jest niezwykle ważna, by tamci wykonywali swoje obowiązki zgodnie z jego oczekiwaniami. Pracownik zadowolony, identyfikujący się z placówką i lubiący swoją pracę to pracownik efektywny, chętny do pracy na najwyższych obrotach i niechętny do odejścia. Pracownik powinien być wysłuchany i otrzymywać informację zwrotną. Jak jednak dokonać tego i który sposób wybrać?
Dyrektor szkoły, który chce odnieść sukces, powinien stosować zróżnicowane i indywidualnie narzędzia i instrumenty motywacyjne. Często słyszy się o tym, że motywacja pracowników jest jednym, a zarazem bardzo ważnym, z kluczy do sukcesu. Jest rzeczą znaną i oczywistą, że motywacja odgrywa ogromną rolę w życiu człowieka – w jego pracy zawodowej, działalności społecznej, w życiu prywatnym, w działalności naukowej, artystycznej oraz sportowej. Od motywacji, jej treści, kierunku, natężenia zależy skuteczność działania każdego człowieka.
Anna Grzybowska – Rysz
[1] https://pl.wikipedia.org/wiki/Motywacja
