Pierwszą część artykułu znajdą Państwo tutaj.
Konflikt uczeń-nauczyciel – ciąg dalszy
Kolejny konflikt pomiędzy uczniem a nauczycielem dotyczy niestosownych, prowokacyjnych zachowań reprezentowanych przez ucznia w stosunku do nauczyciela, kolegów i koleżanek, pracowników szkoły. Przykładami zachowań, które doprowadzają do konfliktu pomiędzy nauczycielem a uczniem mogą być: kradzieże, wyzwiska, notoryczne przeszkadzanie podczas prowadzenia zajęć, niestosowanie się do regulaminu – używanie telefonu podczas zajęć, głośne komentowanie i wyśmiewanie odpowiedzi innych uczniów jak również wypowiedzi nauczyciela, palenie papierosów, spożywanie alkoholu na terenie szkoły, przyjście do szkoły pod wpływem alkoholu, rozprowadzanie narkotyków, leków psychotropowych i innych substancji psychoaktywnych, używanie wulgaryzmów. Wyżej wymienione nieodpowiednie zachowania można jeszcze mnożyć. Niestety tego typu zachowania nie pojawiają się bez przyczyny i bardzo często są próbą zwrócenia na siebie uwagi. Uczeń, w ten sposób chce zostać zauważony, chce znaleźć się w centrum uwagi, ponieważ, dzięki temu istnieje szansa, że otrzyma odpowiednią pomoc. W przypadku nagminnego palenia przez ucznia papierosów należy w pierwszej kolejności przeprowadzić z nim rozmowę na temat szkodliwości tego typu używek, wyjaśnić uczniowi, że jest to niezgodne z obowiązującym w szkole regulaminem, że w ten sposób uczeń łamie przyjęte normy. Jeżeli taka forma nie przyniesie rezultatu – a w znakomitej większości przypadków nie przyniesie, należy sięgnąć po kolejne narzędzie – wręczenie uczniowi pisemnej kary – ostrzeżenie wychowawcy lub nagana wychowawcy oraz wezwanie do szkoły rodziców ucznia, przedstawienie problemu i prośba o współpracę, pomoc w opanowaniu problemu. Jeżeli rodzice ucznia rozumieją problem i są chętni do współpracy, można powiedzieć, że udało nam się rozwiązać konflikt. Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku uczniów pełnoletnich, którzy nie wyrazili zgody o informowaniu o ich zachowaniu rodziców/opiekunów prawnych. W takiej sytuacji, jeżeli rola wychowawcy okaże się nie wystarczająca należy zasięgnąć pomocy pedagoga a następnie poprosić o pomoc dyrektora szkoły. Warto z uczniem notorycznie łamiącym regulamin szkoły spisać kontrakt, do którego zobowiąże się on stosować.
W sytuacji kiedy do szkoły przyjdzie uczeń pod wpływem alkoholu, zaczyna się awanturować, a tym samym stwarza zagrożenie dla siebie oraz otoczenia , procedura jest dość prosta. Należy powiadomić rodzinę ucznia oraz wezwać policję.
W przypadku kiedy uczeń za wszelką możliwość chce nas ośmieszyć przed klasą, stosuje nie grzeczne komentarze, odzywa się bez pozwolenia, próbuje nas sprowokować do zbędnej dyskusji, należy skierować w stronę ucznia jasny, krótki komunikat: „Porozmawiamy o tym po skończonej lekcji”, nie możemy pozwolić sobie na prowadzenie z uczniem dyskusji przy całej klasie, uczeń czuje się wtedy silny, kieruje się emocjami (podobnie jak my) i nie prowadzi to do konstruktywnego rozwiązania konfliktu.
Podczas rozmowy należy powiedzieć uczniowi, że nie rozumiemy jego zachowania, poprosić o wyjaśnienie. Jeżeli uczeń mówi „ że nie podoba mu sposób w jaki prowadzona jest lekcja..” należy spokojnie powiedzieć uczniowi, że jest to jego opinia i jak najbardziej może taką opinię mieć, ale nie jest to powód do ciągłego komentowania lekcji podczas jej trwania, ponieważ przekłada się to na pracę całej klasy, powoduje rozproszenie i wprowadza zbędne zamieszanie.
Jeżeli podczas określania przyczyn występowania nieodpowiednich zachowań u uczniów przez nauczyciela lub pedagoga okaże się, że źródłem takich zachowań jest prawdopodobnie sytuacja domowa ucznia i dodatkowo mamy podejrzenia, że dziecko poddawane jest przemocy fizycznej lub psychicznej, należy bezzwłocznie przeprowadzić rozmowę nauczyciel-rodzic/opiekun. Bardzo ważne jest, aby podczas takiej rozmowy uczestniczył psycholog/pedagog szkolny oraz dyrektor lub inna osoba której delegował on takie uprawnienia. Rozmowy tego typu należy prowadzić bardzo ostrożnie, często rodzice odbierają je jako atak, wtrącanie się nauczyciela-wychowawcy w nie swoje , prywatne sprawy, co bardzo często powoduje powstanie kolejnego konfliktu tym razem na linii nauczyciel-opiekun prawny ucznia. Jeżeli przeprowadzana interwencja nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, nie dogadaliśmy się z rodzicem, nie do końca wierzymy w jego wersję wydarzeń, należy o zaistniałej sytuacji powiadomić odpowiednie służby – policję, pomoc społeczną. Należy pamiętać, że zawsze możemy złożyć wniosek do Sądu Rodzinnego o wgląd w sytuację rodzinną naszego ucznia.
Konflikt uczeń-uczeń
Najczęściej występującą grupą konfliktów w społeczności szkolnej są konflikty między uczniami. Przyczyny takich konfliktów to: chęć zaistnienia w klasie lub w szkole, uczniowie rywalizują o względy swoich kolegów i koleżanek, starają się skupić na sobie uwagę, chcą być przywódcami grupy, co może doprowadzić do wzajemnego obrażania się, wyśmiewania, a nawet do ustawianych bójek. Źródłem konfliktów jest zazdrość uczniów – o oceny, o wygrywane konkursy, o względy u nauczycieli. Dodatkowo pomiędzy rówieśnikami może dochodzić do kłótni z powodu rozterek miłosnych, sympatii i antypatii.
W rozwiązywaniu problemów pomiędzy uczniami uczestniczą nauczyciele, pedagodzy a nie kiedy również rodzice. Warto tu podkreślić, że nauczyciel lub pedagog może pełnić rolę mediatora, umożliwia uczniom, którzy są ze sobą w konflikcie przedstawienie swoich racji, swojego punktu widzenia z poszanowaniem tej drugiej strony. Mediacje umożliwiają lepsze poznanie oczekiwań strony przeciwnej, powinny one rozpocząć się od jasnego określenia celu spotkania, odpowiedzenia sobie na pytanie przez obie strony, czemu ma służyć spotkanie. Osoby biorące udział w mediacji, powinny się zastanowić i odpowiedzieć sobie na pytanie czego dotyczy konflikt z kolegą/koleżanką, czy zależy mi na tym aby go rozwiązać, jak istnienie tego konfliktu wpływa na moje zachowania, na moje relacje z otoczeniem, czy w sytuacji w jakiej się znalazłem czuje się dobrze, czy mógłbym pójść na pewne ustępstwa i kompromisy w stosunku do osoby z którą jestem skonfliktowany ? Należy pamiętać, że mediator jest osobą, która powinna być bez stronnicza ponieważ, ma ona na celu ułatwić porozumienie się skonfliktowanych stron. Mediator w przeciwieństwie do koncyliatora słucha obu stron, dba o to aby każdy mógł się wypowiedzieć, ale nie wskazuje rozwiązań sytuacji trudnych, nie mówi co osoby skonfliktowane powinny zrobić, jakie zasady powinny ustalić na przyszłość.
Poza mediacjami inną metodą rozwiązywania konfliktów szkolnych są negocjacje polegające na próbie ustalenia satysfakcjonujących dla obu stron rozwiązań. Każda ze stron przedstawia swoje racje i następnie strony starają się pójść na kompromis.
Konflikty pomiędzy uczniami należy bardzo szybko załagodzić, rozwiązać. Nierozwiązane konflikty eskalują, bardzo często dochodząc do bardzo dużych rozmiarów, mimo, że pierwotny problem nie był duży. Trzeba pamiętać o tym, żeby starać się zrozumieć uczniów uwikłanych w konflikt, nie należy bagatelizować ich problemów, tylko traktować ucznia poważnie. Nierozwiązane w porę problemy pomiędzy uczniami danej klasy mogą doprowadzić do wycofania się jednej ze stron z życia klasy, z życia szkoły. Uczeń taki może unikać szkoły, unikać zajęć, unikać kontaktu z rówieśnikami, może zamknąć się w sobie, co może stać się powodem do ataku przez innych uczniów z klasy bądź z klas równoległych. Uczniowie mogą buntować przeciwko sobie kolegów i koleżanki, co może doprowadzić do podziałów klasy na obozy.
CIĄG DALSZY ZA TYDZIEŃ.
Piotr Kaźmierczak – uczestnik Kursu Zarządzania Oświatą organizowanego przez Instytut Kształcenia EKO-TUR, Niepubliczną Placówkę Doskonalenia Nauczycieli
