Pierwszą część artykułu znajdą Państwo tutaj:
- Mistrzostwo osobiste obejmuje formalne umiejętności, ale także cały wachlarz różnych kompetencji, które pozwalają budować wizję swojego życia. Jest ono procesem ciągłego doskonalenia postrzegania rzeczywistości i dostosowywania go do zmieniających się warunków otoczenia. To przestrzeń do refleksji i stawiania pytań: na czym mi naprawdę zależy? do czego dążę? czemu warto się poświęcić? To okazja do rozmowy z nauczycielami, niezależnie od merytorycznego wymiaru szkolenia, o rzeczywistych celach i budzenie wewnętrznej motywacji do skutecznego rozwoju. Wszędzie bowiem tam, szkolenia to często potwierdzają, gdzie rozmijają się cele osobiste nauczycieli i cele szkoły jako organizacji, spada motywacja i obniża się efektywność szkolenia. Istotne zatem pozostaje stworzenie przestrzeni na wysłuchanie pomysłów, oczekiwań i potrzeb nauczycieli. Ważne jest również stawianie wyzwań odległych, takich, które inspirują do pokonywania barier.
W tym względzie ważną rolę pełni diagnoza potrzeb przeprowadzona przed szkoleniem z dyrektorem placówki oraz wykorzystanie odpowiednich narzędzi diagnostycznych do określenia potrzeb rozwojowych zarówno tych indywidualnych jaki i zbiorowych.
- Modele myślowe tworzę stereotypy, schematy i ograniczenia, które określają możliwości każdego człowieka. To kolejne ważne zagadnienie do refleksji. Świadomość własnego sposobu myślenia jest warunkiem porozumienia i komunikacji. Rozpoznanie nawyków sterujących myśleniem nauczycieli jest bardzo istotne. Poprzez taką refleksję tworzymy warunki do wychodzenia poza schematy. Służą temu np. ćwiczenia pokazujące nasze reakcje na zmianę i uświadomienie nauczycielom psychologii zmiany.
- Wspólna wizja, to kolejny ważny filar organizacji uczącej się. Tu po raz kolejny warto odwoływać się do osobistych wizji nauczycieli. To one są warunkiem zaangażowania, a nie tylko przystosowania się, bądź wykonania „czyjegoś” zadania. Tu niezwykle ważna jest rozmowa z nauczycielami o sensie wszelkiej zmiany, sensie, wynikającym z osobistych i zbiorowych potrzeb. Wspólna wizja wymaga spełnienia dwóch warunków: po pierwsze wspólne działanie musi być ważne dla nauczycieli. Muszą oni szczerze artykułować i wyrażać swoje prawdziwe dążenia. Sukces w tym zakresie jest możliwy również wtedy gdy każdy wie w jakim kierunku zmierza i po co zmierza i że jest to kierunek zbieżny dla całej organizacji. W modelu zmiany proponowanym przez Eko-Tur jest miejsce na określenie zadań dla nauczyciel, dyrektora i innych pracowników szkoły, jako warunku wspólnego osiągnięcia sukcesu.
- Zespołowe uczenie się. Ten filar organizacji uczącej się daje wiele możliwości. Odpowiednio zastosowane ćwiczenia uświadamiają nauczycielom ważność pracy zespołowej. Warunkiem skutecznej pracy zespołowej jest bowiem szczególna forma porozumiewania się jako warunku dobrego przepływu informacji. W praktyce oznacza to, że zamiast samemu rozwiązywać problem powinno się móc w dowolnym momencie sięgnąć do rozwiązań wytworzonych przez innych oraz znaleźć przestrzeń do dzielenia się sukcesami z innymi nauczycielami. Zespołowe uczenie się i doskonalenie organizacji jako całości wymaga jednak wystąpienia wszystkich wcześniej opisanych elementów.
To szczególna zdolność organizacji, bowiem utrwalone zachowania skutkują wdrażaniem ich także w pracy z uczniami i ułatwiają uczenie podopiecznych pracy zespołowej.
- Myślenie systemowe traktowane jest jako najważniejsza dyscyplina. Zakłada ono niezwykle trudną umiejętność postrzegania organizacji jako całości i zależności w niej funkcjonujących. W praktyce warto przywoływać pewne zjawiska, których efekty można zauważyć z opóźnieniem, stąd ważna jest cierpliwość, czas i konieczność patrzenia na całość problemu. Jest to okazja do uświadomienia sobie przez nauczycieli pewnej prawidłowości, oznaczającej, że wprowadzenie zmian przez naciski przeważnie daje efekt odwrotny od zamierzonego, bo skutki pojawiają się czasami w takich obszarach, które dotychczas nie zostały uświadomione przez zespół i pojedynczego nauczyciela.
Prowadzenie szkoleń w oparciu o filary organizacji uczącej się stanowi niewątpliwie o większej skuteczności pracy trenera. Przydatne pozostaje w każdej sytuacji szkoleniowej, ale szczególne efekty przynosi przy tematach dotyczących funkcjonowania rady pedagogicznej jako zespołu, motywacji, współpracy, komunikacji, ale także wszystkich działań i zmian o charakterze dydaktycznym. Szansa na wdrożenie jest bowiem znacznie większa w zespole, który uświadamia sobie cel, sens i etapy zmiany. Warto w końcowej refleksji szkolenia zadbać o autorefleksje nauczycieli i zachęcenie do spojrzenia na swoją szkołę/przedszkole przez pryzmat organizacji uczącej się. Zastanowić się również np. przy pomocy dowolnego narzędzia w jakim stopniu moja placówka spełnia warunki organizacji uczącej się w odniesieniu do poszczególnych czynników. Z doświadczeń wynika, ze jest to doskonały punkt wyjścia lub podsumowania szkolenia. To okazja, aby przejrzeć się w tym obszarze i w efekcie podjąć decyzję o kierunkach doskonalenia i rozwoju placówki. Dla modelu doskonalenia proponowanego przez Eko-Tur to jedna z wielu dróg prowadzących do ich skuteczności.
Maria Szostak
