Dyrektor-lider, który chce mieć ugruntowaną pozycję powinien umieć wyznaczać wartości i cele szkoły w oparciu o dialog, porozumienie i współpracę ze środowiskiem wewnętrznym i zewnętrznym. Wymaga to od niego świadomości istnienia różnych grup społecznych w obrębie szkoły oraz umiejętności nawiązania i podtrzymania współpracy na rzecz wspólnego dobra, jakim jest edukacja. Na środowisko wewnętrzne składać się będą podmioty bezpośrednio związane ze szkołą: nauczyciele, personel niepedagogiczny, uczniowie, rodzice.
W środowisku tym dyrektor powinien mieć na uwadze kilka aspektów. W relacjach z podwładnymi nadrzędną zasadą, jaką powinien się kierować przy zlecaniu i wykonywaniu zadań, powinna być zasada współpracy. Współpraca ta powinna się opierać na partycypacji wszystkich pracowników w procesie decyzyjnym i dialogu. Tworząc nowe zasady musi on pamiętać o tym, żeby miały one wartości wspierające rozwój zawodowy kadry. Motywowanie współpracowników powinno się odbywać poprzez ukazanie im własnego zaangażowania i gotowości przyjęcia odpowiedzialności za prowadzone zadania. Niezwykle istotny w relacjach między współpracownikami jest bezpośredni kontakt. Nie można delegować zadań jedynie zza biurka.
Dyrektor we współczesnej szkole powinien stwarzać warunki dla rozwoju cech przywódczych innych nauczycieli, uczniów i rodziców, a także umiejętnie je wzmacniać. Wykorzystanie tego ludzkiego potencjału pozwoli na kreatywne rozwiązywanie pojawiających się problemów, a także na rzeczywiste wprowadzenie zmian w szkole. Te założenia będą mogły być osiągnięte przez poparcie jakie dyrektor szkoły uzyska od zaangażowanych nauczycieli we wspólne sformułowanie celów oraz opracowanie strategii rozwoju szkoły.
Z badań przeprowadzonych przez Jamesa M. Kouzesa oraz Barry’ego Z. Posnera wynika, że idealny przywódca- dyrektor szkoły to osoba, która:
– wskazuje właściwą drogę;
– rozbudza wspólną wizję;
– jest otwarty na zmiany, nie boi się ich;
– pozwala działać innym;
– motywuje i wspiera.
Mówiąc o współpracy na terenie szkoły nie można zapomnieć, o tych którzy stanowią jej najważniejszą część. Mowa tu oczywiście o uczniach. Bardzo ważna będzie tu współpraca z samorządem uczniowskim. Razem z nim dyrektor będzie nakreślał kierunki działań szkoły i jednoczył społeczność uczniowską wokół ważnych idei i wartości. Będzie inspirował i motywował uczniów do podejmowania różnorakich zadań i wychodził z twórczymi inicjatywami. Według bowiem tezy M. Fullana przytoczonej przez prof. J. Madalińską-Michalak (Dzielenie się przywództwem- wartość współpracy. Centrum Edukacji Obywatelskiej): Nie można stać się skutecznym dyrektorem, jeśli łańcuch przywództwa nie ciągnie się przez całą szkołę. Na łańcuch ten składają się takie ogniwa jak nauczyciele, pracownicy niepedagogiczni ale też uczniowie.
Lucyna Bajak – uczestniczka kursu kwalifikacyjnego
