Praca w klasie międzykulturowej, zwłaszcza w takiej, w której znajdują się uczniowie cudzoziemcy nieznający języka polskiego, stanowi dla nauczyciela niewątpliwie wyzwanie, może też być źródłem satysfakcji i zadowolenia z odniesionego sukcesu. Aby mówić o obustronnym sukcesie, nauczyciele powinni uwzględnić w swojej pracy poniższe wskazówki.
- Współpraca zespołu nauczycieli pracujących w klasie wielokulturowej oraz nauczyciela języka polskiego jako drugiego (np. przygotowanie słownictwa niezbędnego do zrozumienia konkretnego tematu z dowolnego przedmiotu, konsultacje dot. formułowania zadań i poleceń; informacja na temat zakresu stopnia opanowania języka polskiego).
- Ustalenie przez nauczyciela „przedmiotowca” wymagań koniecznych dla ucznia cudzoziemca do każdej lekcji.
- Stosowanie języka instrukcji w komunikacji z uczniem cudzoziemcem (posługiwanie się krótkimi jasnymi komunikatami, np. przeczytaj tekst, podkreśl…, ułóż…, narysuj…
- Konsekwentne stosowanie tekstów preparowanych, tzn. specjalnie przygotowanych dla ucznia cudzoziemca na bazie tekstów, np. z podręcznika, lektur — zapisanych w bardzo prosty zrozumiały dla ucznia sposób (proste, jasne słownictwo, stosowanie zdań pojedynczych, prostych, współrzędnie złożonych, pozbawionych wszelkich językowych środków stylistycznych, szczególnie metafor).
- Stosowanie bogatego materiału ikonograficznego (zdjęcia, ilustracje, mapy, wykresy, schematy) przy wyjaśnianiu zagadnień tematycznych.
- Włączanie ucznia cudzoziemca w pracę zespołową i traktowanie go jak pełnoprawnego uczestnika zajęć.
- Przygotowywanie dla ucznia cudzoziemca instrukcji do zadań w sposób krótki, jasny i prosty.
- Umożliwianie uczniowi cudzoziemcowi wykazania się wiedzą i umiejętnościami z danego tematu poprzez dobór odpowiednich rodzajów zadań (np. układanka, zapis graficzny, test wyboru, wykonanie doświadczenia, wykorzystanie materiałów wizualnych).
- Formułowanie pytań skierowanych do ucznia cudzoziemca w sposób jasny, krótki oraz dostosowany do poziomu znajomości języka polskiego (tak, aby uczeń odpowiadając na nie, miał poczucie sukcesu).
- Akceptowanie każdej formy wypowiedzi świadczącej o zrozumieniu zagadnienia (np. pojedyncze wyrazy, mowa ciała, gesty, rysunek).
- Włączanie ucznia cudzoziemca do pracy w grupie i dostosowywanie instrukcji do jego językowych umiejętności (bariera językowa może blokować wykazanie się wiadomościami i umiejętnościami).
- Udzielanie uczniowi cudzoziemcowi informacji zwrotnej podczas lekcji (pochwała za każdy, nawet drobny sukces).
- Monitorowanie pracy ucznia podczas lekcji.
- Dostosowanie stopnia trudności pracy domowej do umiejętności językowych ucznia cudzoziemskiego (jasne, proste polecenia; dopuszczanie nawet bardzo krótkich odpowiedzi).
Opracowano na podstawie: Inny w polskiej szkole. Poradnik dla nauczycieli pracujących z uczniami cudzoziemskimi.
