„Szkoła jest tyle warta, ile wart jest nauczyciel”
(A.Diesterweg)
Charakterystyczną cechą współczesnego świata jest gwałtowny rozwój cywilizacji, który wynika z postępu technologicznego. Każdemu procesowi rozwojowemu towarzyszą nieuniknione zmiany. W ciągu ostatnich lat ich tempo uległo przyspieszeniu.
To powoduje, że jednostka musi reagować na przekształcenia zachodzące na rynku pracy i w sposób elastyczny dostosowywać się do nowych wymagań oraz wciąż podejmować nowe wyzwania. Z tym z kolei wiąże się gotowość do uzupełniania, poszerzania, podwyższania dotychczasowych kompetencji i kwalifikacji, co skazuje współczesnego człowieka na nieustanny rozwój zawodowy.
Leży on zarówno w interesie indywidualnym jednostki, jak również w interesie instytucji, która zatrudnia pracownika. Gdy jego potrzeby pokrywają się z celami i zadaniami organizacji, można liczyć na sukces obu stron. Wtedy właśnie rozwój zawodowy staje się nieodłącznym elementem rozwoju osobistego – daje ogromną satysfakcję, co staje się silnym czynnikiem motywującym do dalszej pracy.
Powyższe spostrzeżenia dotyczą również placówek oświatowych. Przed współczesną szkołą stoi bowiem trudne zadanie – musi być ona: nowoczesna, efektywna i przyjazna dla wszystkich jej podmiotów. Zatem podstawą jej funkcjonowania jest niewątpliwie odpowiednio do tego przygotowana kadra nauczycielska, posiadająca wysokie kompetencje.
Nauczyciele to specyficzna grupa zawodowa: wykształcona i równocześnie z racji roli zawodowej, kształcąca innych, co stwarza szczególne uwarunkowania psychiczne. Przedstawia nauczycieli jako tych, którzy wiedzą i swą wiedzę przekazują innym. Pojawia się zatem nimb nieomylności i wejście w rolę eksperta. Należy zatem zastanowić się, jak z takiej pozycji kształtuje się rozwój tej grupy zawodowej.
Zgodnie z wymogami prawa oświatowego nauczyciel jest zobowiązany do nieustawicznego kształcenia się. To dla niego została zaplanowana przez MEN ścieżka rozwoju zawodowego, która prowadzi go po stopniach awansu – od stażysty do nauczyciela dyplomowanego.
Kroczenie po ścieżkach kariery zawodowej przynosi nauczycielom też korzyści finansowe, co zapewne decyduje o podjęciu trudu podwyższania kwalifikacji. W ten sposób Ministerstwo Edukacji Narodowej wspiera i motywuje kadrę pedagogiczną do osiągania wysokiego poziomu rozwoju.
Przyglądając się strukturze kolejnych stopni, łatwo zauważyć, że po mniej więcej 15 latach pracy nauczyciel osiąga założony cel. Od tego momentu może doskonalić swe umiejętności, pozyskać dodatkowe kwalifikacje do nauczania innych przedmiotów lub awansować na stanowiska kierownicze – co dotyczy niewielkiego procentu pracowników, gdyż ilość miejsc jest ograniczona.
Nauczyciel dyplomowany, gdy przejdzie ścieżkę awansu zawodowego, przeważnie pozostaje już w danej placówce. Trudno jest mu zmienić szkołę, gdyż jest pracownikiem zbyt „drogim”, którego należy zatrudnić przez mianowanie, co oznacza, że jeśli się nie sprawdzi w danym zespole, to w zasadzie nie można z nim rozwiązać umowy, chyba że sam zechce odejść. Dlatego dyrektorzy, zatrudniając nowego pracownika, niechętnie wybierają nauczyciela dyplomowanego, mimo jego dużego doświadczenia zawodowego.
Tak więc, kadra o dużym stażu pracy, w której przeważają nauczyciele dyplomowani, pozbawiona jest szerokich perspektyw dalszego rozwoju zawodowego. Tylko jednostki
z największym potencjałem poszukają nowych wyzwań. Wcześniej, czy później taka grupa ulegnie stagnacji. Jeśli nauczyciel nie odnajdzie w sobie pasji nauczania, istnieje realne zagrożenie wypalenia zawodowego.
Aby kariera zawodowa była ciągiem satysfakcjonujących doświadczeń, a nie serią porażek i niespodziewanych problemów należy ją dokładnie zaplanować i jak najdłużej rozwijać. We współczesnym świecie, w którym większość życia człowiek spędza w pracy, rozwój zawodowy nie może być splotem przypadkowych okoliczności.
Nasuwa się więc pytanie odnośnie dalszych możliwości rozwoju zawodowego dla nauczycieli – rozwoju, który motywuje do pracy. Tylko bowiem taki nauczyciel będzie
w pozytywny sposób oddziaływał na swych uczniów, rozwijając ich potencjał i osiągając wraz z nimi coraz wyższe wyniki – czerpiąc równocześnie ze swej pracy satysfakcję.
