Biblioterapia to połączenie dwóch słów pochodzenia greckiego, które można odczytać jako leczenie książką. Definicja naukowa powstała w 1966 roku. Opublikowało ją Amerykańskie Stowarzyszenie Bibliotekarzy, chociaż samo pojęcie pojawiło się w początku dwudziestego stulecia. Zatem biblioterapia to „użycie wyselekcjonowanych materiałów czytelniczych jako pomocy terapeutycznej w medycynie, psychiatrii, psychologii i pedagogice, a także poradnictwo w rozwiązywaniu problemów osobistych poprzez ukierunkowane czytanie. W Polsce termin ten pojawił się w latach trzydziestych XX wieku. Biblioterapia jako dział terapii zajęciowej zaczęła przeżywać swój rozkwit w latach 90-tych XX w. Obecnie jest stosowana z powodzeniem w terapii pedagogicznej oraz jako metoda wspomagająca w psychologii, psychiatrii i medycynie.
Najbardziej popularne – chętnie wykorzystywane zastosowanie biblioterapii można określić jako zamierzone działanie wykorzystujące książki lub materiały niedrukowane, prowadzące do realizacji celów rewalidacyjnych, resocjalizacyjnych, profilaktycznych i ogólnorozwojowych, tj. akceptacja siebie, własnej niesprawności, podjęcie akcji kompensacyjnej, akceptacji osoby przez innych.
Jako że na przestrzeni lat wyraźnie wzrosło zainteresowanie tematyką terapii poprzez czytanie, wyodrębniono w niej podział na następujące rodzaje:
– biblioterapia klasyczna – jest przeznaczona dla osób bez zaburzeń emocjonalnych i somatycznych,
– biblioterapia kliniczna – ma charakter psychoterapii, jest stosowana przez pacjenta w celu wglądu we własne uczucia i doznania,
– biblioterapia instytucjonalna – polega na stosowaniu informacji o dolegliwościach chorego oraz jego relaksacji.
W wymiarze biblioterapii szkolnej najbardziej interesujące jest to, iż poprzez kontakt z lekturą można wspierać wszechstronny rozwój każdego człowieka, szczególnie zaś dziecka.
Stąd też główne cele biblioterapii to pomoc w uporządkowaniu życia wewnętrznego i odzyskaniu wiary w siebie, zapewnienie wsparcia psychicznego i duchowego, wskazanie wzorów postępowania czy też wprowadzenie właściwej postawy wobec różnorodnych wyzwań, jakie stawia nam rzeczywistość.
Zajęcia biblioterapeutyczne mogą być prowadzone w małych grupach, indywidualnie lub okazjonalnie z całym zespołem klasowy czy przedszkolnym
W biblioterapii, w zależności pod podjętego problemu, składu grupy, założonego celu stosuje się różnorodne metody pracy, np.
– głośne, samodzielne czytanie tekstów przez uczestników,
– czytanie wybranego tekstu przez prowadzącego,
– słuchanie tekstów o charakterze relaksującym lub aktywizującym,
– dyskusja nad czytanym utworem,
– tworzenie listu do bohatera literackiego,
– wymyślanie innego zakończenia utworu,
– wchodzenie w rolę wybranego bohatera – przedstawianie scenki, inscenizowanie, inspirowane sytuacją literacką,
– wykonywanie prac plastycznych ilustrujących emocje dziecka wywołane czytanym utworem lub też ilustrujące nastrój utworu
– rysowanie i malowanie do wybranego, niedokończonego fragmentu utworu,
– inscenizowanie wybranych scen,
– lepienie z różnych materiałów brakujących elementów w znanym dziecku opisie rzeczy,
– wydzieranie i układanie podpisów adekwatnych do treści,
– rozwiązywanie i układanie krzyżówek, rebusów, niedokończonych zadań związanych z treścią,
– pisanie, rysowanie pamiętników.
Oczywiście, każde spotkanie ma swoją ściśle określoną strukturę, dzięki której możliwe jest jak najszersze docieranie do uczestnika oraz realizacja celów terapeutycznych.
Zadaniem każdego nauczyciela jest pomoc uczniom w przezwyciężaniu różnorodnych trudności, szczególnie emocjonalnych, związanych z samooceną, poczuciem wartości czy interpersonalnych w kontaktach z rówieśnikami. Każdy pedagog posiada pewne podstawowe umiejętności i wiedzę, pozwalające wchodzić w interakcje z dzieckiem, wpływające na kształtowanie jego świata wartości, postaw czy też relacji z rzeczywistością,. Biblioterapia w sposób szczególny pozwala te zadania realizować. Jednak, aby w pełni świadomie wykorzystać zasoby tkwiące w kontakcie książka – dziecko, nie wystarczy intuicyjna wiedza: warto zainwestować w doskonalenie zawodowe w tym zakresie.
