W ankiecie przeprowadzonej wśród rodziców uczniów klas dwujęzycznych, na pytanie o to, jakie kompetencje uczniów rozwijane są podczas realizacji projektów edukacyjnych i wymian uczniowskich aż 74% wskazań dotyczyło komunikacji i ekspresji kulturowej, 71% w zakresie wielojęzyczności, 60% współpracy w zespole a 70% rodziców uznało, że realizacja projektów podnosi samoocenę i motywuje do podejmowania nowych wyzwań. Jednocześnie 83% respondentów oceniło, że tych kompetencji i umiejętności nie można zdobyć w tym samym stopniu w szkole bez realizacji projektów.
W pracy profesor Kingi Kuszak „Paradoksy komunikacji szkolnej – rozważania na temat wybranych ograniczeń rozwoju kompetencji komunikacyjnych uczniów we współczesnej szkole” czytamy m.in.: „Szkoła, jak sugerują wyniki dostępnych badań, nie sprzyja rozwijaniu kompetencji komunikacyjnych uczniów. Nauczyciele nie dbają o ich rozwijanie (choć podkreślają, że umiejętność komunikowania się z innymi jest niezwykle istotna) i rzadko sięgają do grupowych form pracy. A przecież „grupowa forma organizacji pracy prawidłowo stosowana może przyczynić się do kształtowania umiejętności komunikacyjnych uczniów, poszanowania cudzych poglądów, wartości, umiejętności dochodzenia do kompromisu, czy kulturalnej wymiany poglądów (…). Analizując sposób pracy nauczycieli, można wysnuć wniosek, że stosowane przez nauczycieli metody i formy pracy (…) nie sprzyjają wytwarzaniu pozytywnych nawyków komunikacyjnych. Paradoksy szkolnej komunikacji wyrażają się tym, że nauczycielowi przysługuje zdecydowanie więcej praw i przywilejów dotyczących tak formy, jak i treści formułowanych komunikatów w porównaniu z uczniami, wobec których obowiązują „ostre zasady dystrybucji komunikatów. Można więc powiedzieć, że sztuczny, sformalizowany język komunikacji szkolnej hamuje rozwój kompetencji komunikacyjnych uczniów, gdyż mowa służy podczas lekcji celom niekomunikacyjnym”[1].
Realizacja projektów międzynarodowych wypełnia zatem w pewnym sensie lukę komunikacyjną, jaka powstaje we wczesnym etapie edukacji w szkole, wskutek braku równowagi w relacji nauczyciel-uczeń. Pozwalają one na komunikowanie się w języku ojczystym i obcym w naturalnych warunkach kulturowych, w realnych sytuacjach społecznych, które wynikają z podejmowanych działań i relacji, jakie podczas projektu nawiązują się na różnych poziomach.
Projekty realizowane w szkołach wspierają nabywanie i rozwój wszystkich kompetencji kluczowych:
- porozumiewanie się w języku ojczystym i obcym,
- kompetencje społeczne i obywatelskie,
- inicjatywę i przedsiębiorczość,
- z zakresu świadomości i ekspresji kulturalnej oraz
- wspomagają rozwój kompetencji informatycznych i umiejętność uczenia się.
Branie udziału w międzynarodowych projektach edukacyjnych przygotowuje więc młodych ludzi do życia w świecie, w którym dokonują się dynamiczne zmiany cywilizacyjne. Uczestnictwo w międzynarodowych przedsięwzięciach edukacyjnych zapewnia warunki do zdobycia niezbędnego doświadczenia i praktycznego wykorzystania wiedzy przedmiotowej. Projekty stwarzają możliwość kształtowania postaw przedsiębiorczych, prospołecznych, obywatelskich i demokratycznych. Rozwijają również umiejętności w zakresie kompetencji interpersonalnych, które odgrywają zasadniczą rolę nie tylko w zarzadzaniu sobą, lecz także w funkcjonowaniu na rynku pracy i w środowisku społecznym.
[1] K. Kuszak, Paradoksy komunikacji szkolnej – rozważania na temat wybranych ograniczeń rozwoju kompetencji komunikacyjnych uczniów we współczesnej szkole, Warszawa 2013, s. 100.
Ewa Reks-Granat – uczestniczka Kursu Zarządzania Oświatą organizowanego przez Instytut Kształcenia EKO-TUR, Niepubliczną Placówkę Doskonalenia Nauczycieli
