Najważniejszą częścią społeczności szkolnej są oczywiście uczniowie. To dla nich powstała ta instytucja, a więc znajomość specyfiki tej grupy jest niezwykle istotna. W zależności od tego, jaką placówką zarządza dyrektor, czy będzie to szkoła powszechna, placówka specjalna, przedszkole czy szkoła ponadpodstawowa, inny charakter będzie miała grupa uczniów. Doskonała znajomość struktury tej grupy, jej problemów będzie miała bezpośrednie przełożenie na proces dydaktyczny, wychowawczy i edukacyjny. W tym kontekście istotne jest zatem, z jakich środowisk pochodzą uczniowie, czy jest to środowisko wiejskie, czy osadzone w mieście, czy jest to szkoła lub przedszkole rejonowe, czy elitarna szkoła ponadpodstawowa.
W tym obszarze, podobnie jak w opisanym wcześniej, kluczową rolę będzie pełniła sztuka efektywnego słuchania i otwartości na potrzeby uczniów. Postawa, która podkreśla rolę ucznia jako podmiotu w placówce oświatowej, będzie przekładała się na dobre zarządzanie, rozwijanie kompetencji kluczowych i prawidłowy przebieg procesu dydaktycznego.
Pozyskując informację o uczniach, należy pamiętać o przepisach dotyczących ochrony danych osobowych. Wiele informacji to dane wrażliwe, które nie mogą być rozpowszechniane, a mogą służyć jedynie wewnętrznym procedurom i potrzebom. Dyrektor szkoły musi zatem zapewnić prawidłowy obrót tego typu informacjami, a ich nieprawidłowe wykorzystanie mogłoby nadszarpnąć wizerunek szkoły, który niezwykle trudno jest odbudować. Może także pociągnąć za sobą konsekwencje prawne.
Społeczność lokalna to także rodzice uczniów. Dobra relacja dyrektora z rodzicami zapewni realizację wspólnego celu, jakim jest stworzenie spójnych, bezpiecznych i przyjaznych warunków dla edukacji i wychowania dzieci i młodzieży. Aby to osiągnąć, znowu należy zwrócić uwagę na prawidłową komunikację, która opierać się będzie na znajomości i otwartości na potrzeby z obu stron.
Gospodarz szkoły korzysta z szeregu form komunikacji, a co za tym idzie, możliwości poznania rodziców swoich uczniów. Należą do nich: spotkania grupowe (zebrania, wywiadówki), spotkania indywidualne, dzienniczek ucznia do korespondencji, uroczystości szkolne i okolicznościowe, rozmowy telefoniczne i sms-y, dziennik elektroniczny, kanały internetowe, tablice ogłoszeń. Komunikacja może mieć charakter bezpośredni, może też odbywać się za pośrednictwem nauczycieli. Dzięki temu dyrektor otrzymuje wiele informacji o potrzebach i problemach rodziców. Pojawia się przestrzeń do wypracowania wspólnego celu, w którym dobro dziecka jest celem działań wszystkich stron.
Dyrektor powinien zbierać informacje od rodziców dotyczących ich specyficznych potrzeb i oczekiwań. Może odbywać się to za pomocą: ankiet, spotkań grupowych, spotkań indywidualnych, rad rodziców, zespołów zadaniowych działających przy radzie rodziców, stowarzyszeń.
Badania pokazują, że prawie połowa rodziców uczniów szkół podstawowych angażuje się w życie szkoły: co najmniej raz w roku uczestniczy w organizacji imprez szkolnych, ok. 30% rodziców uczestniczy w organizacji czasu wolnego uczniów (dotyczy to głównie wycieczek szkolnych).
Istotne jest, aby dyrektor stworzył odpowiednie warunki do współdecydowania przez rodziców o pewnych obszarach działania szkoły. Ustawa o systemie oświaty wskazuje te obszary, są to min.: program wychowawczo-profilaktyczny, zasady oceniania. Nie wszystkie placówki dają rodzicom przestrzeń na realną możliwość wypowiedzenia się w tych kwestiach. Dyrektor odgrywa zatem bardzo ważną rolę w kształtowaniu relacji szkoły z rodzicami uczniów. Powinien umożliwiać uczestnictwo rodziców w życiu szkoły oraz sam chętnie się z nimi kontaktować. Istotne jest zbieranie informacji zwrotnych zarówno od rodziców, jak i nauczycieli, wzajemne uzgadnianie działań oraz konsekwentne ich realizowanie. W przestrzeni szkolnej powinna zaistnieć świadomość wspólnego celu, jakim jest dobro ucznia.
Dorota Klee-Adamowicz – uczestniczka kursu kwalifikacyjnego
