Jakie obszary opracowuje się zwykle sporządzając IPET dla wychowanka/ucznia niedostosowanego społecznie? Po pierwsze musimy ustalić cele takiego programu: wychowawczo – terapeutyczne, edukacyjne, opiekuńcze.
Po drugie, dokonujemy wyżej wspomnianej diagnozy psychologiczno – pedagogicznej i edukacyjnej w obszarach, które są istotne z punktu widzenia doświadczeń placówki w pracy z młodzieżą niedostosowaną społecznie. Można tu przeanalizować poziom kompetencji podopiecznego w obszarze intelektu, który może zawierać wyniki badań psychologicznych, testów edukacyjnych, obserwacji dotyczących potencjału ucznia, jego możliwości percepcyjnych, odbierania bodźców i ich wpływu na proces uczenia się. Następnie warto opisać obszar emocji, w którym zawrzemy między innymi wnioski dotyczące samooceny, reagowania na różne sytuacje, poziom inteligencji emocjonalnej, nastrój, umiejętność reagowania na pojawiające się trudności. Dalej możemy przeanalizować obszar relacji społecznych w grupie rówieśniczej, czy ogólnie – w relacjach z innymi, w tym z osobami dorosłymi. To ważny aspekt, gdyż często poprzez różne traumatyczne doświadczenia młodych ludzi spada poziom zaufania do dorosłych, co przekłada się potem na oddziaływania wychowawcze. Możemy tu wyodrębnić obszar/pole relacji rodzinnych, w opisie których może nam pomóc analiza dokumentacji, np.: wywiadu kuratorskiego, czy bezpośrednich rozmów z wychowankiem i jego opiekunami. Obszar ten jest ważny, gdyż procedura kierowania nieletnich do placówek resocjalizacyjnych (młodzieżowych ośrodków wychowawczych) zakłada wyizolowanie wychowanków ze środowiska wpływającego destrukcyjnie na ich rozwój. W związku z tym kierowani są oni do placówek daleko od swojego miejsca zamieszkania. To komplikuje w znacznym stopniu możliwości współpracy z rodziną, a dobrze byłoby wypracować podczas pobytu dziecka w placówce odpowiedni grunt środowiska rodzinnego, na który powróci wychowanek po opuszczeniu ośrodka. Obszar zdrowia, jako kolejny, zawierać będzie informacje, mogące mieć wpływ na sposób opracowania i realizacji programu przez specjalistów, ale przede wszystkim przez samego ucznia. Powinny się tu również znaleźć informacje z orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego w postaci diagnozy i zaleceń.
W trzecim punkcie indywidualnego programu edukacyjno – terapeutycznego, do każdego z opracowywanych wyżej obszarów opracowujemy rodzaj i zakres zaleconych działań, metody i formy pracy, precyzujemy też okres udzielania pomocy.
W czwartym punkcie możemy opracować zintegrowane działania o charakterze wspierającym, w przypadku ośrodków – resocjalizacyjnym.
Potem – formy pomocy psychologiczno – pedagogicznej, np.: zajęcia, na jakie zespół skierował wychowanka.
Sposób i efektywność realizacji indywidualnego programu edukacyjno – terapeutycznego powinny być systematycznie, zgodnie z założonym przez zespół harmonogramem, monitorowane i weryfikowane. Należy również pamiętać, że rodzic, opiekun prawny ale również wychowanek czy uczeń odkąd osiągnie pełnoletniość, mają prawo być zapoznani z dokumentem i uczestniczyć w posiedzeniu zespołu w części ich dotyczącej. Jest to istotne nie tylko ze względów prawnych ale również, a nawet przede wszystkim, ze względów efektywności realizacji przyjętych zadań. Pozyskanie do współpracy rodzica czy opiekuna oraz jasne, przejrzyste i zrozumiałe, ze względu na cel, zasady z pewnością pomogą lepiej wykorzystać potencjał podopiecznego. Jeżeli zaś mówimy o potencjale, mamy na względzie zasoby ucznia, czyli te umiejętności i aspiracje edukacyjne, które warte są podtrzymania i rozwijania. Zwykle poświęca się im niewiele miejsca, a przecież to one zwykle stanowią najważniejszy element współpracy z uczniem niedostosowanym społecznie, zwłaszcza, jeżeli indywidualizacja nauczania ma rzeczywiście osiągnąć zamierzone efekty, czyli dostosować strategię nauczania do możliwości i potrzeb ucznia a tym samym otworzyć mu drogę do dalszego, samodzielnego i świadomego rozwoju.
