Wychowanie jest zadaniem szkoły najtrudniejszym do dobrego zaplanowania i ocenienia jego realizacji, wykonywanym często zupełnie wbrew planom czy też nie zamierzenie. Każda szkoła, przez funkcjonowanie latami w określonym środowisku, wytwarza – lepsze lub gorsze – swoje tradycje w tym zakresie.

Wychowanie dzieci należy w głównej mierze do rodziców i szkoła może jedynie dawać tu pewne wsparcie, zaś dla budowania świata wartości dziecka źle by było, gdyby starała się zastępować czymś innym ideały wyniesione przez dzieci z domu rodzinnego. W szkole na wychowanie wpływ mają wszyscy i to w każdym momencie: koledzy, nauczyciele, sekretarka, woźna; a większość z nich robi to niechcący i bez planu.

Uwzględniając dotychczasowe tradycje, szanując poglądy rodziców, trzeba próbować jednak wciągać jak najwięcej członków społeczności szkolnej do realizowania wspólnego planu wychowawczego, który polega na pokazaniu drogi wychowawczej jaką muszą przejść uczniowie w całej swej edukacji na poszczególnych etapach kształcenia. Program wychowawczy szkoły jest więc opisem tej drogi.

Budowa programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły jest to przedsięwzięcie bardzo ważne, trudne i odpowiedzialne. Program wychowawczo-profilaktyczny, który szkoła realizuje, powinien  być zaakceptowany przez uczniów, radę pedagogiczna  i zatwierdzony uchwałą   Rady Rodziców Ważne : Nie można tworzyć programu wychowawczo- profilaktycznego szkoły nie znając jej środowiska, potrzeb i aspiracji edukacyjnych młodzieży.

W programie warto uwzględnić:

1. 1.     Zadania wychowawcy klasy.

Wychowawca w szczególności: wnikliwie rozpoznaje środowisko rodzinne uczniów,

a)     poznaje predyspozycje, zainteresowania, zdolności i potrzeby uczniów oraz dba o ich rozwój na terenie szkoły, współpracując z innymi nauczycielami i pedagogiem.

b)     współdziała z rodzicami i pielęgniarką szkolną w celu rozpoznania stanu zdrowotnego uczniów i uwzględnia możliwości psychoruchowych.

c)     organizuje spotkania z rodzicami zespołowe i indywidualne w miarę potrzeb dbając o dokumentacje tych spotkań.

d)     integruje rodziców i angażuje  ich do pracy na rzecz klasy i szkoły.

e)     organizuje wydarzenia  klasowe: wycieczki, spotkania okolicznościowe, wyjazdy do instytucji kulturalnych, zakładów pracy.

f)      dba o rozwój życia klasowego, tworząc serdeczną atmosferę wśród uczniów sprzyjającą koleżeństwu i przyjaźniom.

g)     reaguje i przeciwdziała wszelkim formom agresji i wandalizmu.

h)     krytycznie obserwuje uczestniczenie uczniów w działalności różnych subkultur młodzieżowych.

i)      wyjaśnia i kształtuje normy współżycia koleżeńskiego.

Działania  wychowawczo- profilaktyczne w szkole obejmują również udział uczniów w obchodach rocznic wydarzeń historycznych, świąt państwowych i uroczystościach szkolnych.
2. Harmonogram uroczystości w czasie roku szkolnego:
– Uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego,
– Rocznica wybuchu drugiej wojny światowej,
– Dzień Edukacji Narodowej,

– Festiwal aktywności artystycznej dzieci i młodzieży
– Święto patrona szkoły,

• Szkolny Festiwal Nauki
  – Rocznica Odzyskania Niepodległości,
  – Święto 3 Maja,
  – Dzień Dziecka,
  – Dzień sportu,
  – Uroczyste zakończenie roku szkolnego,

3. Ceremoniał szkolny, indywidualne zwyczaje i obyczaje szkolne:
– pasowanie uczniów klas pierwszych,
– zabawy andrzejkowe,
– mikołajki,
– wigilia,
– bal karnawałowy dla młodzieży,
– święto wiosny,
– obrzędy wielkanocne,
– wycieczki klasowe,
– uroczyste pożegnanie absolwentów,
– apele szkolne organizowane doraźnie ,w miarę potrzeb,
– organizowanie konkursów (technicznych, wiedzy o świecie współczesnym), występów artystycznych, wystaw uczniów ,
– quizy, konkursy czytelnicze i tematyczne.

Klasowe programy wychowawcze zawierają terminy powyższych imprez i uroczystości oraz sposób ich realizacji.

4.  Współpraca z rodzicami

• Spośród zasad współpracy z rodzicami istotną rolę odgrywa właściwy obieg informacji, od którego zależy interwencja odpowiedniego organu szkoły w złożonych problemach uczniów. Problemy wychowawcze mogą być zgłaszane:
  a) na zebraniach klasowych przewodniczącemu trójki klasowej i dalej na forum rady rodziców,
  b) rodzicom i nauczycielom poprzez radę rodziców na zebraniach trójek klasowych,
  c) w doraźnych sprawach w pierwszej kolejności wychowawcom, w pilnych sprawach – pedagogowi,

d) przez pedagoga rodzicom (rozmowy indywidualne w szkole i rozmowy w domu).
W wyjątkowych wypadkach ignorowania przez rodziców obowiązków opiekuńczych wobec swoich dzieci albo nie reagowania na ich naganne zachowania szkoła kieruje wniosek do Sądu Rodzinnego i Nieletnich.

5. Współpraca ze środowiskiem

a)     Współpraca z władzami lokalnymi i samorządem osiedlowym obejmuje w szczególności:
a) organizowanie Dnia Dziecka wspólnie z samorządem osiedlowym,
b) udział w organizowanych przez radę miejską obchodach rocznic świąt państwowych,
c) wspólna organizacja akcji ekologicznej „Sprzątanie Świata”,
d) uczestniczenie w corocznym przeglądzie artystycznym szkół średnich,
e) współpraca z władzami miasta dotycząca przestrzegania zakazu sprzedaży alkoholu i wyrobów tytoniowych młodzieży.

Na terenie szkoły w ramach pracy wychowawczo-profilaktycznej  mogą zostać wprowadzone, w zależności od aktualnych potrzeb, tematyczne lub okresowe programy wychowawczo-profilaktyczne.

Jak dobrze zorganizować lekcję z wychowawcą?

            Lekcja z wychowawca jest doskonałą możliwością rozmowy o ważnych dla uczniów wydarzeniach, jak również do zaproszenia gości, którzy doradza młodzieży lub pomogą nauczycielowi w rozwiązaniu istniejących problemów.

Nauczyciele mają tylko 45 minut na realizację swojego programu lekcji wychowawczych. Bez dobrej organizacji może się okazać, że jest to o wiele za mało. Niektóre ważne tematy dla uczniów mogą zostać pominięte lub potraktowane powierzchownie, co może zakłócić ich proces wychowawczy. Wiedząc, w jaki sposób zorganizować zajęcia, można bez problemu tego uniknąć.

Dobra organizacja sukcesem lekcji wychowawczej

            Przed zajęciami niezwykle ważne jest przemyślenie na jaki temat chcielibyśmy porozmawiać z wychowankami. Może w ostatnim czasie zdarzyło się coś, co mogłoby być wstępem do dyskusji? Złapanie kogoś na ściąganiu, bójka w klasie, katastrofa ekologiczna, atak terrorystyczny? O aktualnych wydarzeniach, które mają bezpośredni związek z ich życiem, dzieci (młodzież) rozmawiają najchętniej. Z takiej pozornie luźnej pogadanki można dowiedzieć się najwięcej o prywatnych problemach wychowanków, a z taką wiedzą dopiero powinno się próbować im jakoś pomóc.

            Z drugiej strony, widząc dziwne zachowanie ucznia, jego brak zaangażowania w rozmowę, dwuznaczne odpowiedzi, możemy porozmawiać z nim indywidualnie. Być może wstydzi się poruszać swojego problemu przy rówieśnikach?

            Innym rozwiązaniem jest poproszenie klasy o anonimowie napisanie na kartkach tematów, które chcieliby poruszyć na godzinie wychowawczej. Następnie wybrać ten, który powtarza się najczęściej i dobrze się do niego przygotować.

            Nauczyciel nieprzygotowany do swoich zajęć bardzo szybko straci autorytet i posłuch wśród uczniów.

Alternatywy lekcji z wychowawcą

            Gdy widoczne jest, że klasa jest niezgrana, nie potrafi z sobą współpracować, dobrym rozwiązaniem jest skontaktowanie się ze specjalistycznymi ośrodkami oferującymi zajęcia integracyjne dla szkół.

            Po takich warsztatach, które mogą odbyć się zarówno w szkole jak i poza nią, będzie się dużo efektywniej pracowało z wychowankami.

            Trzeba pamiętać, że lekcja z wychowawcą  nie może być nudna. Zabawy ruchowe i intelektualne poprawiające zgranie klasy są również świetnym rozwiązaniem. Można zaprosić także gości specjalnych, którzy opowiedzą o swojej pracy lub odpowiedzą na nurtujące pytania uczniów.

            Dla młodzieży w określonym wieku (koniec podstawówki, klasa maturalna) niezbędne będą spotkania z doradcą zawodowym, osobą, która pomoże im pokonać stres związany z egzaminami lub pokaże, jak można szybciej i efektywniej się uczyć.

            Lekcja z wychowawcą, odpowiednio zorganizowana, może być niezwykle pomocna dla młodych ludzi. 

System kształtowania postaw w szkole

• Motywy zachowań negatywnych uczniów i sposoby postępowania w trudnych sytuacjach
• Empatia- budowanie dobrych relacji w modelu „wygrany-wygrany”
• Egzekwowanie obowiązków szkolnych uczniów i motywowanie ich do nauki
• Budowanie autorytetu nauczyciela-wspólny cel rady pedagogicznej
• Współpraca nauczycieli i wychowawców w podejmowaniu działań i procesów wychowawczych, wzajemne motywowanie się do współpracy
• Umiejętne reagowanie na różne negatywne zachowania uczniów oraz skuteczne im przeciwdziałanie
• Podnoszenie poczucia własnej wartości uczniów
• Wspólne tworzenie kodeksów zachowania
• Współpraca przy konstruowaniu szkolnych procedur
• Współpraca z rodzicami w zakresie wychowania i kształtowania postaw