Obecnie obowiązują Zalecenia Rady Europy z dnia 22.05.2018r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie definiujące osiem kompetencji kluczowych.
Są nimi kompetencje:
- 1. W zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
- 2. W zakresie wielojęzyczności.
- 3. Matematyczne oraz w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
- 4. Cyfrowe
- 5. Osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się
- 6. Obywatelskie.
- 7. W zakresie przedsiębiorczości
- 8. W zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Aktualizacja to odpowiedź na wyzwania współczesności, w której zwiększa się oczekiwanie co do poziomu kompetencji społecznych, obywatelskich i w zakresie przedsiębiorczości oraz wzrost znaczenia nowoczesnych technologii.
Kompetencje są definiowane jako połączenie wiedzy, umiejętności i postaw, przy czym:
a) wiedza składa się z faktów i liczb, koncepcji, idei i teorii, które są już ugruntowane i pomagają zrozumieć określoną dziedzinę lub zagadnienie;
b) umiejętności definiuje się jako zdolność i możliwość realizacji procesów i korzystania z istniejącej wiedzy do osiągania wyników;
c) postawy opisują usposobienie i sposoby myślenia służące działaniu lub reagowaniu na idee, osoby lub sytuacje, z którymi się spotykamy.
Kompetencje kluczowe to te, których wszystkie osoby potrzebują do samorealizacji i rozwoju osobistego, uzyskania szans na zatrudnienie, włączenia społecznego i aktywnego obywatelstwa. Rozwija się je w perspektywie uczenia się przez całe życie, począwszy od wczesnego dzieciństwa przez całe dorosłe życie.
Umiejętności wprowadzamy do procesu lekcyjnego i tak projektujemy lekcje, by móc te umiejętności kształcić. Umiejętności odnoszą się więc do sfery działania. Można je ograniczyć do aspektu „jak postąpić?”.
Natomiast kompetencja jest skutkiem, rezultatem osiągniętym poprzez ćwiczenie umiejętności i nabywanie doświadczeń podbudowanych przekonaniem, pewnością opartą na refleksji „dlaczego” tak postąpić w określonej sytuacji.
Według B. Niemierki kompetencje to ogół umiejętności niezbędnych do podejmowania i wykonywania działań poznawczych i praktycznych w określonej dziedzinie kształcenia, życia osobistego i zawodowego. Czyli – umiejętności obejmują w szkole sferę interakcji w procesie dydaktycznym, natomiast kompetencje odnoszą się do osoby, powstają w wyniku zintegrowania pewnej liczby umiejętności opanowanych na tyle sprawnie i świadomie, by osiągnąć możność swobodnego, mądrego, refleksyjnego i odpowiedzialnego podejmowania jakichś działań.
ROLA NAUCZYCIELI WKSZTAŁCENIU KOMPETENCJI KLUCZOWYCH
Rozwijanie kompetencji kluczowych w szkole jest możliwe, gdy nauczyciel stworzy uczniom odpowiednie sytuacje dydaktyczne. Najlepiej takie, w których mają oni maksimum samodzielności i biorą sprawy w swoje ręce. Mogą współdecydować o tym, czym się będą zajmować, stawiają cele, planują i organizują swoją pracę, współpracują z innymi, poddają refleksji własne działania, korygują je, wyciągają wnioski.
Zadanie nauczyciela to: stawiać wysokie wymagania, dawać swobodę w działaniu i zapewniać wsparcie na wszystkich etapach pracy (ale nie wyręczać!).
Musi nastąpić więc zmiana tradycyjnych ról – ucznia i nauczyciela. Uczeń, to już nie bierny odbiorca, ale podmiot – osoba aktywna, samodzielna, decyzyjna, stawiająca sobie cele, planująca, organizująca swoją pracę i biorąca za nią odpowiedzialność.
Nauczyciel zaś, z osoby przekazującej wiedzę, przejmuje rolę wspierającą – doradcy, trenera, przewodnika, organizatora uczenia się.
Taką szansę dają także rozmaite metody edukacyjne, a szczególnie projekt i odwrócone nauczanie. Ich podstawą jest założenie, że dzięki nowoczesnym technologiom , swojej determinacji i chęci zrealizowania założonych celów uczeń może z łatwością wiedzę zdobyć sam, a czas na lekcji należy przeznaczyć na pogłębianie wiedzy, rozwiązywanie problemów i zadań, pracę w zespołach, eksperymenty i doświadczenia, dyskusje itp.
