Szkoła jest instytucją wielofunkcyjną, gdyż w ramach swoich zadań statutowych realizuje bardzo różnorodne zadania, takie jak: kształcenie, wychowanie, opieka, zarządzanie zasobami, działalność środowiskowa, współpraca z instytucjami. Realizacja wymienionych zadań powinna prowadzić do rozwoju jakościowego szkoły. Wpływ na stopień realizacji wymienionych zadań oraz osiągane efekty mają czynniki zewnętrzne. Dyrektor szkoły planuje swoje działania, działania nauczycieli oraz szkoły jako instytucji z uwzględnieniem zasobów i barier, oczekiwań rodziców i środowiska. Planując, powinien mieć na uwadze cele kształcenia i wychowania, których realizacja spowoduje, że efekty pracy szkoły będą zbliżone do standardów. Cele te można osiągnąć poprzez efektywne planowanie wewnętrznego nadzoru nad wykonywaniem zadań, tworząc plan nadzoru dyrektora szkoły.
Nadzór to kontrolowanie, pilnowanie kogoś lub czegoś, opieka, doglądanie. Nadzór pedagogiczny sprowadza się do stałego i systematycznego badania przez powołane do tego osoby lub organy, stanu, warunków i efektów prowadzonej przez szkoły działalności statutowej oraz do wywierania przez te osoby wpływu na nadzorowane jednostki w celu zapewnienia właściwego poziomu kształcenia, wychowania i opieki. Może być nadzór zewnętrzny ( minister, kurator, wizytator) lub wewnątrzszkolny ( dyrektor, nauczyciele zajmujące kierownicze stanowiska). Stosownie do najnowszych przepisów prawnych art. 55. 1. ustawy z dnia 14 grudnia 2016r. Prawo Oświatowe ( Dz. U. poz.59) , nadzór pedagogiczny polega na:
1) obserwowaniu, analizowaniu i ocenianiu przebiegu procesów kształcenia i wychowania oraz efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek;
2) ocenianiu stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek;
3) udzielaniu pomocy szkołom i placówkom, a także nauczycielom w wykonywaniu ich zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;
4) inspirowaniu nauczycieli do poprawy istniejących lub wdrożenia nowych rozwiązań w procesie kształcenia, przy zastosowaniu innowacyjnych działań programowych, organizacyjnych lub metodycznych, których celem jest rozwijanie kompetencji uczniów.
2. W zakresie wymienionym w ust. 1 pkt. 1 i 2 nadzorowi podlega w szczególności:
1) posiadanie przez nauczycieli wymaganych kwalifikacji do prowadzenia przydzielonych im zajęć;
2) realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania;
3) przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, a także przestrzeganie przepisów dotyczących obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki;
4) przestrzeganie statutu szkoły lub placówki;
5) przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach;
6) zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.
Według Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dn. 27 sierpnia 2015r. w sprawie nadzoru pedagogicznego ( DZ.U. Z 2015, POZ. 1270) dyrektor szkoły lub placówki we współpracy z innymi nauczycielami zajmującymi stanowiska kierownicze, w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego:
1) przeprowadza ewaluację wewnętrzną i wykorzystuje jej wyniki do doskonalenia jakości pracy szkoły lub placówki;
2) kontroluje przestrzeganie przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki;
3) wspomaga nauczycieli w realizacji ich zadań, w szczególności przez:
a) diagnozę pracy szkoły lub placówki,
b) planowanie działań rozwojowych, w tym motywowanie nauczycieli do doskonalenia zawodowego,
c) prowadzenie działań rozwojowych, w tym organizowanie szkoleń i narad.
Ewaluację wewnętrzną przeprowadza się w odniesieniu do zagadnień uznanych w szkole lub placówce za istotne w jej działalności.
W celu realizacji zadań, wynikających z nadzoru, dyrektor szkoły lub placówki w szczególności obserwuje prowadzone przez nauczycieli zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze oraz inne zajęcia i czynności wynikające z działalności statutowej szkoły lub placówki.
Dyrektor szkoły lub placówki opracowuje plan nadzoru pedagogicznego na każdy rok szkolny do 15 września ( § 24 ust.1 rozporządzenia), który zawiera w szczególności:
- przedmiot ewaluacji wewnętrznej oraz termin jej przeprowadzenia;
- tematykę i terminy przeprowadzania kontroli przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek;
- zakres wspomagania nauczycieli w realizacji ich zadań w szczególności przez:
a) diagnozę pracy szkoły
b) planowanie działań rozwojowych, w tym motywowanie nauczycieli do doskonalenia zawodowego,
c) prowadzenie działań rozwojowych, w tym organizowanie szkoleń i narad.
Plan nadzoru jest opracowywany z uwzględnieniem wniosków z nadzoru pedagogicznego sprawowanego w szkole lub placówce w poprzednim roku szkolnym.
Plan nadzoru można modyfikować, jeśli w toku pracy okaże się, że jest to potrzebne. Decyzję dotyczącą modyfikacji planu nadzoru podejmuje dyrektor szkoły.
Dyrektor szkoły lub placówki, w terminie do dnia 31 sierpnia, przedstawia na zebraniu rady pedagogicznej wyniki i wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego.
W szkole w której pracuję od 15 lat, a od roku jestem wicedyrektorem również jest przygotowywany plan nadzoru pedagogicznego. Wspólnie z dyrektorem szkoły próbowałyśmy ustalić:
- co ma być wykonane, osiągnięte ( tzw. cele operacyjne, wynikowe),
- kto i jakimi sposobami ( działaniami) będzie to realizował,
- jakie środki, zasoby, narzędzia będą tu niezbędne,
- jakie terminy etapowe i termin końcowy muszą być dotrzymane,
- kto i kiedy będzie nadzorował realizację planu, w jaki sposób i kiedy będzie przeprowadzona ocena rezultatów oraz zostaną ustalone wnioski rozwojowe i naprawcze.
Krystyna Wroniewicz
