Lider – kim jest lider? Człowiek zarządzający czy może zwykły pracownik? Jak odróżnić lidera od zarządzającego ? Czy dyrektor szkoły to lider zespołu czy może tylko osoba mająca przewagę w postaci władzy absolutnej nad pracownikami?
Jaki powinien być lider? Czy to osoba która kieruje się sercem, współczuciem i ma umiejętności społeczne na wysokim poziomie? Czy liderem jest ktoś kto sprawnie dzieli pracę między swoich pracowników i zarządza nimi nie patrząc na koszty, które ponoszą pracownicy? Czy może liderem będzie osoba która łączy te wszystkie cech w sposób logiczny i rzeczowy.
Jak wybieramy lidera ? Skąd wiemy, że ta osoba to lider a inna nie? Czym powinien wyróżniać się lider na tle innych pracowników? A może to zespół wybiera między sobą lidera, osobę której powierzy przywództwo?
Oczywiście w zarządzaniu zespołem bardzo dużą rolę odgrywa psychika ludzka. Każdy człowiek charakteryzuje się dwoma stanami działania. Za jeden odpowiedzialny jest system emocjonalny, drugi zaś opiera się na racjonalnym myśleniu – świadome podejście do sprawy. Stąd wzięło się porównanie jednego z psychologów, który określił, że nasze emocje są Słoniem natomiast rozum jest Jeźdźcem. Jeździec siedzący na Słoniu wygląda jak szef, który ma moc kontrolowania drogi i poczynań Słonia. Jednak gdy się lepiej przyjrzeć, zauważyć można, że Jeździec w porównaniu z kilkutonowym Słoniem tak naprawdę nie ma przewagi. Idąc jeszcze dalej gdy Słoń stwierdzi, że kierunek obrany przez Jeźdźca mu nie odpowiada, Jeździec jest po prostu na pozycji przegranej. Słabość Słonia, czyli emocjonalnej strony, polega na lenistwie i braku chęci do poświęcenia. Ze względu na cechy Słonia zmiany się nie udają, bowiem ciężko jest go nakłonić do rezygnacji z posiadanych już przywilejów i poświęceń w celu osiągnięcia wymiernych korzyści w okresie późniejszym. Sam Jeździec nie potrafi nakłonić Słonia do pójścia odpowiednią drogą do wyznaczonego celu. Dochodzimy zatem do wniosku, że aby dokonać zmian należy uwzględnić obie strony ludzkiej natury. Jeździec bowiem wyznacza kierunek, natomiast Słoń daje energię do dążenia w określonym przez Jeźdźca kierunku. Przenosząc tę koncepcję na strukturę szkoły zauważyć można, że jeżeli dotrzemy jedynie do strony emocjonalnej pracowników (ich Słoni) to wzbudzimy w nich energię i chęć działania ale w pewnym momencie zauważymy, że brakuje im określenia konkretnego kierunku działań, że biegną na oślep. Natomiast docierając jedynie do strony racjonalnej czyli Jeźdźca każdego z pracowników będziemy widzieli, że rozumieją potrzebę działania natomiast nie mają motywacji do jej podjęcia. Zatem efektywne zarządzanie zespołem będzie opierało się na połączeniu Jeźdźców ze Słoniami. Wtedy możemy być pewni, że zmiany są osiągalne i przyniosą oczekiwany efekt. Zatem w podejmowaniu decyzji zarządczych i motywowaniu pracowników należy pamiętać o ich podwójnej wewnętrznej strukturze osobowości. Efektywne zarządzanie zespołem jest możliwe jedynie gdy szef obdarzony jest przez swoich pracowników zaufaniem. Utrata zaufania powoduje zmniejszenie zaangażowania w pracę i utratę autorytetu w oczach współpracowników.
Zarządzanie zespołem nie jest prostą sprawą. Wymaga doświadczenia i ciągłego doskonalenia. Pożądaną cechą jest opanowanie i umiejętność rozszyfrowywania ludzi. Czasami trzeba będzie znaleźć jeźdźca, który przekona naszego słonia do zmiany decyzji i racjonalnego spojrzenia na sytuację. Chińskie przysłowie mówi: „Przeszłe zdarzenie, jeśli nie jest zapomniane, staje się drogowskazem w przyszłości”.
Monika Federczyk
