Jednym z ważniejszych tzw. aktów wykonawczych do Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. po. 59) jest rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 25 sierpnia 2017 r. poz. 1591), zwane rozporządzeniem o pomocy….. Zapisy tego rozporządzenia muszą być stosowane we wszystkich przedszkolach, szkołach i placówkach oświatowych, bez względu na ich rodzaj i poziom edukacyjny – oprócz bowiem nauki, opieki, wychowania i działań profilaktycznych dzieci i młodzież, ich rodziców i nauczycieli należy obejmować, w razie potrzeby, także pomocą psychologiczno-pedagogiczną.
Zgodnie z ww. rozporządzeniem „Pomoc Psychologiczno-pedagogiczna udzielana uczniowi polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia i czynników środowiskowych wpływających na jego funkcjonowanie w przedszkolu, szkole i placówce, w celu wspierania potencjału rozwojowego ucznia i stwarzania warunków do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu przedszkola, szkoły i placówki oraz w środowisku społecznym”. Z kolei „Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana w przedszkolu, szkole i placówce rodzicom/prawnym opiekunom i nauczycielom polega na ich wspieraniu w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych w celu zwiększenia efektywności pomocy udzielanej dzieciom/uczniom”. Przedszkola, szkoły i placówki na swoich terenach, organizując ww. pomoc, współpracują, z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym specjalistycznymi, które na wniosek dyrektorów udzielają wsparcia merytorycznego nauczycielom, wychowawcom i specjalistom (pedagogom i psychologom szkolnym, logopedom, doradcom zawodowym, terapeutom pedagogicznym). Wsparcie ze strony poradni psychologiczno-pedagogicznych polega na przeprowadzaniu wielozakresowej diagnozy dziecka/ucznia (w tym: określanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i możliwości psychofizycznych, mocnych stron i predyspozycji oraz barier środowiskowych, mogących utrudniać jego funkcjonowanie) i wskazywaniu przedszkolu, szkole i placówce sposobów rozwiązywania problemów, jakie napotykają podczas szeroko rozumianej edukacji. Dla dzieci i młodzieży, ich rodziców/prawnych opiekunów, oraz ich nauczycieli poradnie psychologiczno-pedagogiczne prowadzą: porady i konsultacje, terapie indywidualne i rodziny, różnego rodzaju warsztaty i inne zajęcia o charakterze psychoedukacyjnym, a także szkolenia i szeroko zakrojoną działalność informacyjną. Najbardziej standardowym działaniem wszystkich poradni psychologiczno-pedagogicznych jest diagnoza dzieci i młodzieży, rozumiana jako proces prowadzący od poznania (ustalenia przyczyn trudności) do określenia możliwości oddziaływań (korygowania i/lub eliminowania stwierdzonych trudności). W odniesieniu do dziecka/ucznia najbardziej przydatna jest tzw. diagnoza funkcjonalna, będąca wspólnym działaniem przedszkola, szkoły i placówki oraz poradni psychologiczno-pedagogicznej (oczywiście we współpracy z rodzicami/prawnymi opiekunami dziecka/ucznia). Dzięki prowadzonej przez nauczycieli i wychowawców oraz innych specjalistów obserwacji możliwe jest opisanie funkcjonowania danego dziecka/ucznia na terenie przedszkola, szkoły oraz grupy i klasy w pożądanych diagnostycznie sferach, tj: poznawczej (stopień opanowania podstawowych technik szkolnych, a więc czytania, pisania, liczenia, wiadomości z poszczególnych przedmiotów, możliwości i umiejętności koncentracji uwagi podczas zajęć lekcyjnych, zauważonych predyspozycji i uzdolnień kierunkowych), psychicznej (motywacja do nauki, w tym określenie zainteresowań, sposób reagowania na sytuacje trudne i umiejętność radzenia sobie ze stresem), fizycznej (biegłość w wykonywaniu czynności samoobsługowych, stan zdrowia związany z absencją na zajęciach lekcyjnych, rozwój motoryki dużej i małej, posiadane umiejętności i poprawności wypowiadania się) oraz społecznej (umiejętność współdziałania w zabawie i pracy z grupą rówieśniczą, podporządkowania się poleceniom nauczyciela). Diagnoza w poradni psychologiczno-pedagogicznej jest uzupełnieniem obserwacji przeprowadzanej w przedszkolu, szkole i placówce, i ma na celu rozpoznanie za pomocą technik i metod nieprawidłowości lub zaburzeń rozwojowych w sferze procesów percepcyjno-poznawczych, intelektualnych, emocjonalno-motywacyjnych, wykonawczych oraz mechanizmów kontroli. Ta diagnostyczna wspólność nakłada z jednej strony na poradnie psychologiczno-pedagogiczne konieczność pozyskiwania opinii o uczniu z przedszkola, szkoły, by ostateczna decyzja o przyczynach jego trudności i sugerowanych formach pomocy mogła zostać postawiona – z drugiej zaś nakłada obowiązek opracowywania i przekazywania ww. informacji do poradni.
Magdalena Słobodzin-Wald – uczestniczka Kursu Zarządzania Oświatą organizowanego przez Instytut Kształcenia EKO-TUR, Niepubliczną Placówkę Doskonalenia Nauczycieli
