Scenariusz lekcji. Głoska czy litera

METRYCZKA KONSPEKTU:

SZKOŁA: Szkoła Podstawowa w Turzy Śląskiej

KLASA: IV a

LICZBA UCZNIÓW: 23

PRZEDMIOT: język polski

PROWADZĄCY LEKCJĘ: dr Zuzanna Krótki.

TEMAT LEKCJI: Głoska a litera (45 min.)

CELE LEKCJI:

I CELE W ZAKRESIE WIEDZY:

Uczeń:

• zna definicję głoski i litery,
• potrafi odróżnić głoskę od litery,
• wie, czym jest język mówiony, a czym pisany,

II  CELE W ZAKRESIE UMIEJĘTNOŚCI:

 Uczeń:

• dostrzega to, że wyrazy dzielą się na jeszcze mniejsze cząstki,
• rozwiązuje rebus i sam odczytuje hasło „głoska”,
• próbuje zdefiniować pojęcie głoski,
• słucha tekstu „Bajki o Wszystkosłyszącym Czarodzieju” ze zrozumieniem,
• wypisuje z tekstu informacje,
• dostrzega różnicę pomiędzy głoską a literą,
• podaje własne przykłady wyrazów o różnej liczbie głosek i liter,
• głośno artykułuje i liczy głoski oraz litery w poszczególnych wyrazach (wylosowanych przez siebie lub przez innych uczniów),
• podaje liczbę głosek i liter w wspomnianych wyrazach ,
• dokonuje zapisu liter i głosek poszczególnych słów,
• dostrzega różnicę pomiędzy pisownią a wymową,
• podaje w jakich sytuacjach używa się głosek, a w jakich liter.

III  CELE W ZAKRESIE  POSTAW:

    Uczeń:

• jest bardzo aktywny i zainteresowany tematem lekcji,
• dostrzega, że odróżnianie głosek od liter jest bardzo ważne i przydaje się w różnych sytuacjach,

METODY DYDAKTYCZNE (wg S. Bortnowskiego):

I   NAUCZANIE PRZEZ PODAWANIE.

    STRATEGIA ASOCJACYJNA:

• mini-wykład,

II   NAUCZANIE PRZEZ POSZUKIWANIE I BADANIE.

    STRATEGIA PROBLE MOWA:

• pogadanka heurystyczna
• słuchanie tekstu czytanego przez nauczyciela

III  NAUCZANIE PRZEZ DZIAŁANIE:

• ćwiczenia

ŚRODKI DYDAKTYCZNE

• karta pracy dla uczniów,
• duże, kolorowe klocki,
• kapelusz,
• szal

FORMY PRACY:

• zbiorowa,
• indywidualna

PRZEBIEG LEKCJI:

Faza wprowadzająca (około 10 minut):

1. Czynności organizacyjne: nauczyciel sprawdza obecność.
2. Nauczyciel zadaje pytanie:

• Czy zdanie można podzielić na mniejsze części?
• Z czego składa się zdanie?

            Uczniowie udzielają odpowiedzi.

1. Nauczyciel pokazuje uczniom budowlę zrobioną z kolorowych klocków, mówiąc, że cała ta konstrukcja symbolizuje zdanie. Następnie prowadzący lekcję wydziela mniejsze części połączonych klocków, wyjaśniając uczniom, że trzyma w ręku symbole wyrazów.
2. Nauczyciel zadaje pytania:

• Czy wyrazy można podzielić na jeszcze mniejsze cząsteczki?
• Jak się te cząsteczki nazywają?

            Uczniowie odpowiadają na pierwsze pytanie.

1. Prowadzący lekcję rozdaje uczniom karty pracy i poleca, by zapoznali się oni z nimi, po czym prosi o zrobienie zadania pierwszego. Następnie nauczyciel sprawdza odpowiedzi, a uczniowie odczytują hasło (głoska).
2. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, czym jest głoska.
3. Prowadzący lekcję zapisuje na tablicy temat lekcji (Głoska a litera).

Faza realizacyjna (około 30 minut):

1. Nauczyciel czyta tekst „Bajki o Wszystkosłyszącym Czarodzieju” znajdujący się na  pierwszej stronie karty pracy
2. Prowadzący lekcję zadaje pytania:

• Gdzie mieszkają głoski?
• Czy można głoski zatrzymać, uchwycić? Dlaczego?
• Jak Wszystkosłyszący Czarodziej nazwał symbole głosek?
• Jak można przywołać głoski?
• Jakie „psikusy” robiły głoski czarodziejowi?

Uczniowie udzielają odpowiedzi.

1. Nauczyciel wyjaśnia uczniom różnicę pomiędzy językiem mówionym a pisanym.
2. Prowadzący zapisuje na tablicy krótką notatkę w formie tabeli  tłumacząc, czym różni się głoska od litery. Uczniowie przepisują notatkę.
3. Nauczyciel wybiera jednego ucznia. Zasłania mu oczy szalikiem prosząc go o to, aby odgadnął, jaką rzecz trzyma w ręku prowadzący lekcję. Uczeń odpowiada, zapisuje na tablicy wyraz (szczotka), a następnie głośno artykułuje głoski i liczy, ile wspomniane słowo zawiera liter, a ile głosek. Wraz z pomocą prowadzącego lekcję dokonuje zapisu głosek i liter.
4.  Prowadzący lekcję prosi jeszcze czterech uczniów. Zasłania im również oczy, po czym podaje takie przedmioty jak: smycz, zeszyt, grzechotka, chusteczka. Uczniowie wymawiają głoski, zapisują na tablicy liczbę głosek i liter.                  
5. Nauczyciel wybiera innego ucznia. Prosi o wylosowanie z kapelusza karteczki  z wyrazem potrzebnym do analizy. Uczeń zapisuje na tablicy to słowo, a następnie głośno artykułuje głoski i liczy ile wspomniane słowo zawiera liter, a ile głosek. Swoje obserwacje zapisuje na tablicy.
6. Prowadzący lekcję prosi pięciu pozostałych uczniów do tablicy. Oni również losują  z kapelusza wyrazy i je analizują.

Faza podsumowująca (około 5 minut):

1. Nauczyciel pyta uczniów:

• Jak myślicie, w jakich sytuacjach można wykorzystać podział wyrazu na głoski i litery?
• Czy jest on ważny?

            Uczniowie swobodnie odpowiadają na to pytanie.

1. Zadanie domowe:

• Wklej kartę pracy do zeszytu.

Dawno, dawno temu, gdy jeszcze ludzie nie potrafili ani pisać,  ani czytać w słowach mieszkały  maleńkie istotki, które przyjaźniły się ze sobą.  Nazywano je głoskami, ponieważ żyły one w ludzkim głosie. Głoski były jednak tajemnicze,  ulotne (bardzo szybko pojawiały się  i znikały,  a nikt nie potrafił ich zatrzymać).

Pewnego razu Wszystkosłyszący Czarodziej, chcąc je do siebie zwabić i bliżej poznać, na glinianej tabliczce, narysował ich symbole, które nazwał literami. Głoski przylatywały na rozkaz zapisanych przez czarodzieja liter, pozostając jednak nadal ulotnymi.  Głośno śmiały się one                        z Wszystkosłyszącego Czarodzieja, robiąc mu różnego rodzaju psikusy. Gdy,  na przykład, czarodziej napisał „r – z”, pojawiała się głoska „ż”, gdy narysował „s – z” – przylatywało „sz”, a litery „c – z” zaczęły oznaczać „cz”.

–                            Kochane głoski, dlaczego mnie nie słuchacie?- zapytał zasmucony czarodziej – Ja chciałem tylko się z wami zaprzyjaźnić.

Głoski jednak nie chciały mieszkać w wyrazach! Pragnęły one być zawsze istotkami wolnymi. Żyją one nadal w słowach, gdzie są szczęśliwe. Każdy z nas może je przywołać, zapisując na kartce papieru litery albo odczytując napisane wcześniej  wyrazy.

           Załącznik nr 2           

Zuzannna Krótki